________________
પર
જગતને દેણદારઃ જ્યાં “હું” મૂકવું જોઈએ ત્યાં મૂકાતું નથી, અને જ્યાં “હું” ન મુકવું જોઈએ ત્યાં મુકાય છે. એટલે બધી અશાંતિ ઊભી થાય છે. એને નિવારવા માટે માણસે હમેશાં યાદ રાખવું જોઈએ કે, તે કુટુંબને, નાતને, ગામને દેશ અને દુનિયા આખીને દેવાદાર છે. કઈ પણે દિવસે તે લેણદાર નથી. પછી તેને અશાંતિનું કારણ રહેતું નથી. કારણ કે, લેવાની વૃત્તિમાંથી જ અશાંતિ અને ઉદ્વેગ જન્મે છે; પણ મારે તે દેવું ચૂકવવાનું છે. એવી સમજ આવી જતાં, સઘળી પ્રવૃત્તિ શાંતિવર્ધક બનવા માંડે છે.
આ સમાજના મૂળમાં જગતના બધા જ મારા ઉપકારી છે. એ ભાવ મુખ્યતયા કામ કરતે હોય છે. આ ભાવને સ્વીકાર કરવાથી જ “અહ” અને “મમ’ના મૂળિયા ઢીલાં પડે છે અને જીવન પરમાર્થ–પરાયણ બની શાંતિનું ધામ બને છે.
હું ઉપકારી છું, એ સમજમાંથી જન્મતે અહંકાર જીવને જગતને અધિક દેવાદાર બનાવીને બધું કંગાળ બનાવે છે. માટે પરના નાનામાં નાના ઉપકારને પણ પર્વત તુલ્ય માનવામાં સ્વય છે અને તે જ વિનમ્રતા સચવાશે. ઋણમુક્તિની વૃત્તિ વિકસશે અને તેમાંથી ભવમુક્તિની ગ્યતા આપોઆપ વિકાસ પામશે.
