________________
(૩૮) - મિથ્યાદિ ભાવનાઓનું સામર્થ્ય
રાગ-દ્વેષાદિ કલેશ કહેવાય છે અને ઈર્ષા–અસૂયાદિ ઉપકલેશ કહેવાય છે. કલેશનું મૂળ ઉપકલેશ છે.
સુખી પ્રત્યે ઈર્ષ્યા, દુખી પ્રત્યે ઉપેક્ષા, ગુણી પ્રત્યે અસૂયા અને પાપી પ્રત્યે તિરસ્કાર જેમાંથી જન્મે છે તે ઉપકલેશ છે.
સઘળું સુખ મને જ મળે અને સઘળું દુઃખ મારું જ ટળે,” એ રીતે સુખ પ્રત્યે અનંત રાગ અને દુઃખ પ્રત્યે અનંત ઠેષ એ કલેશ માત્રનું મૂળ છે.
મારું દુખ ટળે તેમ બીજાનું પણ ટળે,
મને સુખ મળે એમ બીજાને પણ મળે.' એ વિચારથી કલેશ મંદ થાય છે.
મંદ કલેશને નિવારવા માટે, અને દુઃખનાં મૂળ પાપબ્રેષમાં, અને સુખરાગને સુખના મૂળ ધર્મરાગમાં વાળવાની જરૂર છે કારણ કે, દુઃખ એ પાપનું ફળ છે અને સુખ એ ધર્મનું ફળ છે.
ધર્મને રાગ પુણ્યવાન પ્રત્યે, અસૂયાને બદલે અન્નુરાગ પેદા કરે છે તથા પાપને વૈષ પાપી પ્રત્યે તિરસ્કારને બદલે અનુકંપા યુક્ત માધ્યચ્ચ પેદા કરે છે. પુણ્યવાન
