________________
ઉ. સદેષ હેતુને અથવા દેશ સહિત હેતુને. ૪૩ પ્ર. હેવાભાસના કેટલા ભેદ છે?
ઉ. ચાર :- અસિદ્ધ, વિરુદ્ધ, અનૈકાન્તિ (વ્યભિચારી) અને અકિંચિત્કર. ૪૪ પ્ર. અસિદ્ધહેવાભાસ કેને કહે છે ?
ઉ. જે હેતુના અભાવને (ગેરહાજરીનનિશ્ચય હેય અથવા તેના સદ્ભાવમાં (હાજરીમાં) સદેહ (શક હોય, તેને અસિદ્ધહેત્વાભાસ કહે છે. જેમકે-“શબ્દ નિત્ય છે કેમકે નેત્રને વિષય છે, પરંતુ શબ્દ કહ્યું (કાન) નો વિષય છે, નેતન થઈ શકતો નથી, તેથી “નેતને વિષય” એ હેતુ અસિદ્ધહેવાભાસ છે. ૪૫ પ્ર. વિરુદ્ધહેત્વાભાસ કેને કહે છે?
ઉ. સાધ્યથી વિરુદ્ધ પદાર્થની સાથે જેની વ્યાપ્તિ હોય, તેને વિરુદ્ધ હેત્વાભાસ કહે છે. જેમકે-“શબ્દ નિત્ય છે કેમકે પરિણમી છે.” આ અનુમાનમાં પરિ.
મીની વ્યાપ્તિ અનિત્યની સાથે છે, નિત્યની સાથે નથી, તે માટે નિયત્વને “પરિણામી હેતુ” વિરુદ્ધહેવાભાસ છે.
