________________
૪
-' ભક્તામરૢ રહસ્ય
પરંતુ આ શ્લોકોનું થાતું નિરીક્ષણ કરતાં જ જણાઈ
' આવે તેમ છે કે આ ચાર પદ્યોની ભાષા ભક્તામરના અન્ય * પદ્યોથી તદ્દન જુદી છે અને તેમાં કાવ્યના પ્રસાદ બિલકુલ નથી; એટલે તે ભક્તામરનાં મૂળ પદ્યો હોઈ શકે નહિ.
નિર્ણ”યસાગર પ્રેસ તરફથી પ્રકટ થયેલી કાવ્યમાળાના 'સપ્તમ ગુચ્છમાં આ સ્તોત્ર પ્રકટ થયેલ' છે. તેના સપાોએ એવી નોંધ કરી છે કે નમ્મીતાર' આદિ પદાથી શરૂ થતાં ચાર પદ્યો કોઈક પંડિતે મણિમાલામાં કાચના ટૂક્ડા બેસાડી દે તેમ શ્રી માનતુ ંગસૂરિની રચનામાં બેસાડી દીધાં છે, એ વસ્તુ તેનું સામાન્ય નિરીક્ષણ કરવાથી પણ કવિત્વના મમ જાણનારા વિદ્વાના જાણી શકે એમ છે.' ત્યાં એ પણ સૂચવ્યું છે કે શ્વેતામ્બરીએ આ ચાર પદ્મોને પ્રશ્ચિમ માની તેનું વ્યાખ્યાન કરેલું નથી, અમે પણ તેને પ્રશ્ચિમ માનીએ છીએ.’ એટલે આખામતમાં વિશેષ વક્તવ્ય રહેતુ નથી, આમ. છતાં અષ્ટપ્રાતિહાર્યાંના વર્ણન સબંધી થોડો ખુલાસો કરી ં લઈ એ.
'
हैं । ऐसा करने से शेष चार प्रातिहार्यो का प्रतिपादन कम हो जाता है, अतः चार श्लोकों का कम करना गलत ठहरता है । श्वेताम्बर सम्प्रदाय में भी प्रातिहार्य आठ हो माने गये हैं । कल्याणमन्दिर 'स्तोत्र में भी प्रातिहार्यो का वर्णन है ।
- अजितकुमार जैन शास्त्री
२
भक्तामर स्तोत्र : ષિય પૃષ્ઠ ૧૨
