________________
૭ તેઓ આવી બધી ગુણસંપત્તિની પ્રાપ્તિ કરી શક્યા તેનું કારણ છે, તેઓની જ્ઞાન અને ચારિત્રની નિર્મળ સાધના તેઓના જ્ઞાનમા આચરણનું બળ ભળેલું છે અને તેથી જ તેઓ જીવનસુધારણા અને વિશ્વકલ્યાણની દૃષ્ટિથી જ અધ્યયન-અધ્યાપન અને સાહિત્યસર્જનરૂપે જ્ઞાનની ઉપાસના કરતા રહે છે તેઓની ચારિત્રભાવના ઉપર હમેશાં જ્ઞાનનો પ્રકાશ પથરાયેલો રહે છે, તેથી તેઓ શુષ્ક, જડ અને બાહ્ય ક્રિયાકાંડ તરફ ભાગ્યે જ ખેચાઈ જાય છે બુદ્ધિ, હૃદય અને આત્માને નિર્મળ બનાવે, એ જ સાચું ચારિત્ર–એવી એમની સ્પષ્ટ દૃષ્ટિ છે તેઓ જ્ઞાન-ચારિત્રના હાર્દને સમજનાર અને એની નિષ્ઠાપૂર્વક ઉપાસના કરનાર સાચા શ્રમણ, સાચા સ ત છે. • વળી, એમની જ્ઞાનોપાસના જેવી નિષ્ઠાભરી છે, એવી જ વ્યાપક અને ઉદાર છે વિદ્યા-સાધનામાં એમને મારા-તારાપણાનું વળગણ ક્યારેય સતાવી શકતું નથી કોઈ પણ ધર્મ, દેશ, સમાજ, સંસ્કૃતિ કે પ્રજાના સાહિત્યનું તેઓ ગુણગ્રાહક અને સત્યવાહક દષ્ટિથી, આદરપૂર્વક વાચન અને ચિંતન કરે છે, અને એમાંથી અધ્યયન એગ્ય સામગ્રીનું અધ્યયન પણ કરતા રહે છે જેનધર્મ, દર્શન અને સાંસ્કૃતિના સાહિત્યના તો તેઓ અધિકૃત અને મર્મજ્ઞ વિધાન છે જ; પણ સાથે સાથે વૈદિક અને બૌદ્ધ ધર્મના ગ્રંથોનું પણ તેઓએ સારું અધ્યયન-પરિશીલન કર્યું છે અને એટલુ જ શા માટે 2 ખિસ્તીધર્મ કે ઈસ્લામધર્મ જેવા બહારના ધર્મોના સાહિત્યનું વાચન પણ કઈ એમની વિદ્યા-ઉપાસનાની સીમાની બહાર નથી રહી ગયુ આવી વ્યાપક વિદ્યાપ્રીતિને લીધે એમનું જીવન ખૂબ સમૃદ્ધ બની શકયુ છે એમની આવી વિરલ જ્ઞાનસમૃદ્ધિની સુરેખ છાપ એમની વાણમાં અને એમના સાહિત્યમાં આપણને જોવા મળે છે
આમ તે તેઓ એક ધર્મગુરુ છે, પણ એમનામાં વિકસેલી સામાજિક અને રાષ્ટ્રીય દષ્ટિને કારણે તેઓ એક સાચા લોકગુરુ બની શક્યા છે કઈ પણ પ્રશ્નને તેઓ ધાર્મિક, સામાજિક અને
તેજ પણ સાહિત્યના મન પણ કરતા
