________________
કવિજીનાં કથારને
૪૫. માટે હું બાર-બાર વર્ષ સુધી જંગલોની ધૂળ છાનતો રહ્યો, એ કેટકેટલી મુસીબતને અંતે હાથ આ છે! આજે ભાઈના ખૂનનો બદલો લેવાની તક મળી છે, ત્યારે તું કહે છે કે
એને છોડી દે!” ના માતા, ના ! એમ ન થઈ શકે, હરગિજ નહીં થઈ શકે. જ્યા સુધી હું આનું રુધિર નહીં પીવું ત્યાં સુધી મારા હૈયાની આગ શાત નહીં થાય! માતા, મને ન રોક!”
“બેટા, ક્રોધ કયારેય ક્રોધથી શાંત થયે છે ખરે ? ખૂનના ડાઘ ક્યારેય ખૂનથી ધોવાયા છે ખરા ? ક્રોધને સફળ થવાદે એ વીરતા નથી; વીરતા તો દુશ્મનને ક્ષમા કરવામાં ક્રોધને પી જવામાં છે !”
કુલપુત્રની તલવાર નીચે મૂકી ગઈ. એ વિચારમગ્ન થઈ ગયેઃ માનું કહેવું સાચું છે. ક્રોધ તે રાક્ષસ છે. એ સફળ થયે તો સર્વનાશ વેરવા સિવાય બીજું શું કરવાને? બહારના નમાલા દુશ્મનને મારવાથી શું ? આ અંદરના રાક્ષસને જ મારે જોઈએ
કુલપુત્રને વિવેક જાગી ઊઠયો. જે તલવાર ખૂનીનું લેહી પીવા તલસી રહી હતી, એ તલવારથી જ એણે એનાં બંધન કાપીને એને મુક્ત કરી દીધે!
ખૂની કુલપુત્રના ચરણોમાં નમી પડ્યો. કુલપુત્રે ભાઈની જેમ એને હેતથી ઊભે કર્યો અને સ્નેહપૂર્વક ખવરાવીપિવરાવીને વિદાય કર્યો.
[ઉત્તરાધ્યયનસૂત્ર, અધ્યયન ૧, કમલસંયમી ટીકા ] [જૈન ઈતિહાસકી પ્રેરક કથાએ, પૃ. ૩૪ ]
