________________
૧૨૦
કવિજીનાં કથારને આ દશ્ય જોઈને યુધિષ્ઠિર વિચારમાં પડી ગયા. તેઓ મનોમન કહેવા લાગ્યા : શ્રીકૃણ તે મોટા તત્વદ્રષ્ટા અને વિચારક છે, છતાં તેઓ કહે છે કે આની કડવાશ નીકળી ગઈ છે! પછી તેઓ બોલ્યા “મહારાજ, એને અનેક ડુબકીઓ ખવરાવી છે કડવાશ માટે તે વાત એવી છે કે એ કંઈ એની બહાર ચટેલી નથી; એ તો એની અંદર છે, અને એની રગરગમાં વ્યાપેલી છે. ભલા, એ કેવી રીતે દૂર થઈ શકે ? ”
શ્રીકૃષ્ણ “ ઓહ, એમ વાત છે ! કડવાશ બહાર નહીં પણ આની અંદર હતી, ખરું ને?”
યુધિષ્ઠિર “જી હા, મહારાજ ! એ આની અ દર હતી અને તીર્થસ્નાનનું પાણી અ દર નહોતુ જઈ શકતુ; એ તો બહારનું બહાર જ રહ્યું ”
શ્રીકૃષ્ણ “યુધિષ્ઠિર, તો હવે એ તો કહે કે તમને પાપ અંદર લાગ્યું હતું કે બહાર જ ? પાપ શરીરની બહાર લાગે છે કે આત્માની અંદર લાગે છે ? અને તમે ગ ગામાં કને સ્નાન કરાવ્યુ –શરીરને કે આત્માને ? તુ બડીની કડવાશ બહારથી સ્નાન કરાવવાથી ન ટળી, કારણ કે એ અંદર હતી. એ જ રીતે તમારા કર્મોને, તમારી વાસનાએને અને તમારી બધી બુરાઈઓને મેલ પણ આત્માને વળગેલું હતું જ્યારે પાપ અને દેવ આત્મામાં લાગેલા હતા, તો શું તમે આત્માને બહાર કાઢીને તીર્થ-જળમાં એને જોવાનો પ્રયત્ન કર્યો હતો ખરો?”
યુધિષ્ઠિર” “મહારાજ ! આત્માને કેવી રીતે છેત? અમે તે શરીરને જ ધોઈ આવ્યા છીએ”
શ્રીકૃણે કહ્યું : “યુધિષ્ઠિર, સાંભળો ! તમારે જે જગ્યાએ
