________________
અનુપ્રેક્ષા ,
પ્રભુ આજ્ઞાનું સ્વરૂપ, “ચાલો મવહેત: સ્થાવ, સંવરો મોલરા | इतीयमाहतीमुष्टि-रन्यदस्याः प्रपञ्चनम् ॥"
અથ–“આશ્રવ સર્વથા હેય છે અને સંવર ઉપાદેય છે. આશ્રવ ભવને હેતુ છે અને સંવર મોક્ષનું કારણ છે. શ્રી અરિહંત પરમાત્માની આજ્ઞાનું સંક્ષેપમાં આ પરમ રહસ્ય છે. બીજે બધે આ જ વિસ્તાર છે.”
મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય અને રોગ – એ પાંચ આશ્રવ છે. સમ્યકત્વ, વિરતિ, અપ્રમાદ, અકષાય અને અગ – એ પાંચ સંવર છે.
શ્રી પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધમાં નમસ્કારની પાંચ વસ્તુઓ છે. શ્રી અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ. તે પાંચેયમાં આશ્રવને અભાવ છે અને તે પાંચેય સંવરથી ભરેલા છે.
તે પાંચેયને નમસ્કાર તે પાંચેયમાં રહેલા સંવરને જ નમસ્કાર છે. સંવરનું સેવન તે પ્રભુની આજ્ઞા છે. આથી પાંચેયના નમસ્કારમાં આજ્ઞાને જ નમસ્કાર છે.
વળી નમસ્કારની પાંચેય વસ્તુઓ આશ્રવથી રહિત છે, જેથી તે પાંચેયને નમસ્કારમાં આશ્રવના ત્યાગને નમસ્કાર છે. આશ્રવને ત્યાગ એ પ્રભુની આજ્ઞા છે, જેથી પાંચેયના નમસ્કારમાં સંવરનું બહુમાન છે અને આશ્રવની ગહ છે.
