________________
વીતરાગ અવસ્થાની સૂઝબૂઝ.
પરકૃત અપ પણ સુકૃતનું અનુમોદન બાકી રહી જાયે છે, ત્યાં સુધી અનુમેદનના સ્થાને અનમેદનના બદલે ઉપેક્ષા કાયમ રહે છે અને તે ઉપેક્ષા પણ એક પ્રકારની ગહ જ બને છે. સુકૃતની ગહ અને દુષ્કૃતનું અનુમોદન ડે અંશે પણ વિદ્યમાન હોય ત્યાં સુધી સાચું શરણ પ્રાપ્ત થતું નથી. દુષ્કૃતનું અનુદન રાગરૂપ છે અને સુકૃતનું ગહણ દેષરૂપ છે, તેના પાયામાં મોહ યા અજ્ઞાન યા મિથ્યાજ્ઞાન રહેલું છે.
એ મિથ્યાજ્ઞાનરૂપી મેહનીય કર્મની સત્તામાં અરિહંતાદિનું શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપ ઓળખાતું નથી કેમ કે તે રાગ-દ્વેષરહિત છે.
વીતરાગ અવસ્થાની સૂઝ-બૂઝ. " રાગ-દ્વેષરહિત શુદ્ધ સ્વરૂપની સાચી ઓળખાણ થવા માટે દુષ્કૃત ગહ અને સુકૃતાદન સર્વીશે શુદ્ધ થવું જોઈએ, એ થાય ત્યારે જ રાગ-દ્વેષરહિત અવસ્થાવાનની સાચી શરણાગતિ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે અને એ શરણાગતિ પ્રાપ્ત થાય તે જ ભવને અંત આવી શકે છે. - ભવને અંત લાવવા માટે રાગ-દ્વેષરહિત વીતરાગ અવસ્થાની અંતઃકરણમાં સૂઝ બૂઝ થવી જોઈએ. સૂઝ એટલે શેધ અર્થાત જિજ્ઞાસા અને ખૂઝ એટલે જ્ઞાન. વીતરાગ અવસ્થાની સૂઝબૂઝ દુષ્કૃતગર્તા અને સુકૃતાનુમોદનની અપેક્ષા રાખે છે. વીતરાગ અવસ્થાનું મહામ્ય પિછાણવા માટે હૃદયની ભૂમિકા તેને ચોગ્ય થવી જોઈએ.
