________________
અનુપ્રેક્ષા
પંચપરમેષિઓએ પાંચ વિષયોને તન્યા છે. ચાર કષાયાને જીત્યા છે, તેઓ પાંચ મહાવ્રતો અને પાંચ આચારોથી સંપન્ન છે, આઠ પ્રવચન-માતા અને અઢાર હજાર શીલાંગ રથના ધરી છે. તેમને નમસ્કાર કરવાથી તેમનામાં રહેલા બધા ગુણોને નમસ્કાર થાય છે. પરિણામે ગુણે પ્રત્યે અનુદૂલતાની બુદ્ધિ અને દે પ્રત્યે પ્રતિકૂલપણાની સન્મતિ જાગે છે.
રાગ, દેવ અને મેહનો ક્ષય. નવપદયુક્ત નવકારથી નવમું પાપસ્થાન લેભ અને અઢારમું પાપસ્થાન મિથ્યાત્વશલ્ય નાશ પામે છે. નવકાર એ દુન્યવી લેભનો શત્રુ છે, કેમ કે એમાં જેને નમસ્કાર કરવામાં આવે છે, તે પાંચ પરમેષ્ટિ ભગવંતે સંસારસુખને તૃણવત્ સમજી તેને ત્યાગ કરનારા છે અને મેક્ષસુખને પ્રાપ્ત કરવા માટે પરમ પુરુષાર્થ કરનારા છે. નવકાર જેમ સાંસારિક સુખની વાસના અને તૃષ્ણનો ત્યાગ કરાવે છે, તેમ મોક્ષસુખની અભિલાષા અને તેને માટે જ સર્વ પ્રકારને પ્રયત્ન કરતાં શીખવે છે.
નવકાર એ પાપમાં પાપબુદ્ધિ અને ધર્મમાં ધર્મ બુદ્ધિ શીખવનાર હોવાથી મિથ્યાવશલ્ય નામના પાપસ્થાનકનો છેદ ઉડાવે છે અને શુદ્ધ દેવ, ગુરુ તથા ધર્મ ઉપર પ્રેમ જગાડી સમ્યવ-રત્નને નિર્મળ બનાવે છે. નવકારથી ભવને વિરાગ લાગે છે, તે લોભ-કષાયને હણી નાખે છે અને નવકારથી ભગવદ-બહુમાન જાગે છે, તે મિથ્યાત્વશલ્યને દૂર કરી આપે છે.
