________________
મંત્ર વડે મનનું રક્ષણ.
૧૭૩ સમાપત્તિ એટલે ધ્યાનજનિત સ્પર્શના અર્થાત અચાનકાળે ધ્યાતાને થતી ધ્યેયની સ્પર્શના.
તે બે પ્રકારે થાય છે. એક સંસર્ગોપથી અને બીજી અભેદારેપથી. - શુદ્ધાત્માના ધ્યાનથી અંતરાત્માને વિષે પરમાત્મા ને સંસર્ગોપ થાય છે, તે પ્રથમ સમાપત્તિ છે અને પછી અંતરાત્માને વિષે પરમાત્માને અભેદ આરેપ થાય છે, તે બીજી સમાપત્તિ છે. તેનું ફળ અતિ વિશુદ્ધ સમાધિ છે.
શ્રી નમસ્કારમંત્ર ઉભય પ્રકારની સમાપત્તિનું કારણ બનીને સાધકને વિશુદ્ધ સમાધિ આપનાર થાય છે, તેથી તે પુનઃ પુનઃ સ્મતવ્ય છે ધ્યાતવ્ય છે અને તેનું ધ્યાન પુનઃ પુનઃ કર્તવ્ય છે.
મંત્ર વડે મનનું રક્ષણ મંત્ર શબ્દ મનની સાથે ગાઢ સંબંધ ધરાવે છે. મન અને પ્રાણુ વચ્ચે અવિનાભાવ સંબંધ છે. મનનું સ્પંદન એ પ્રાણુ છે અને પ્રાણનું સ્પંદન એ મન છે. “ચર મસ્તર मरुत्, यत्र मरुत्तत्र मनः।'
મનુષ્યની વાણી અને વર્તન પણ મનની સ્થિતિનું જ પ્રતિબિંબ છે. તેથી શાસ્ત્રોમાં બંધ અને મોક્ષનું કારણ પણ મનને જ કહેલ છે. - શરીરથી જે કોઈ કાર્યો થતાં દેખાય છે, એની પાછળનું પ્રેરણાબળ મનુષ્યના મનમાં જ હોય છે. મનની સુધારણા ઉપર જ માનવીની સુધારણાને આધાર છે.
