________________
૨૫૮
જડ છે, રૂપી છે અને દશ્ય એટલે બીજા કેઈ દષ્ટાને તે જાણવાનો વિષય છે, એટલે તે પિતે પિતાને જાણતો નથી, તે ચેતનનાં ઉત્પત્તિ અને નાશ તે
ક્યાંથી જાણે? તે દેહના પરમાણુએ પરમાણુ વિચાર કરતાં પણ તે જડ જ છે, એમ સમજાય છે. તેથી તેમાંથી ચેતનની ઉત્પત્તિ થવા ગ્ય નથી, અને ઉત્પાત્ત થવા યોગ્ય નથી તેથી ચેતન તેમાં નાશ પણ પામવા ગ્ય નથી. વળી તે દેહ રૂપી એટલે સ્થલાદિ પરિણામવાળે છે; અને ચેતન દષ્ટા છે, ત્યારે તેના સાગથી ચેતનની ઉત્પત્તિ શી રીતે થાય છે અને તેમા લય પણ કેમ થાય? દેહમાંથી ચેતન ઉત્પન્ન થાય છે અને તેમાં જ નાશ પામે છે, એ વાત કેના અનુભવને વશ રહી? અર્થાત્ એમ કોણે જોયું ? કેમકે જાણનાર એવા ચેતનની ઉત્પત્તિ દેહથી પ્રથમ છે નહી અને નાશ તે તેથી પહેલાં છે ત્યારે તે અનુભવ થયો કેને?
