Page Text
________________
સિરપુર-અંતરિક્ષ
૨૩૭, અકેલા
(કોઠા નંબર : ૯૪૨૬૮) - આકલા રેલ્વે સ્ટેશન છે. સ્ટેશનથી ૧ માઈલ દૂર શહેર આવેલું છે. અહીં શ્વેતાંબર જેનેની ૫૦૦ માણસોની વસ્તી છે. ૧ ઉપાશ્રય અને ૧ ધર્મશાળા છે. વરાડ પ્રાંતના પ્રાચીન તીર્થધામ અંતરિક્ષજી જવા માટેનું આ રેલ્વે સ્ટેશન છે.
અહીં બારમાં મૂળનાયક શ્રીઆદીશ્વર ભગવાનનું ઘૂમટબંધી એક મંદિર છે.
૨૩૮. સિરપુર–અંતરિક્ષ
(કોઠા નંબર: ૪૧૯૦) - વરાડમાં આઠેલાથી ૪૪ માઈલ દૂર સિરપુર નામે ગામ છે. તેમાં અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું તીર્થધામ આવેલું છે. શ્રીજિનપ્રભસૂરિ આ તીર્થની પ્રતિમાને સંબંધ એક પોરાણિક આખ્યાયિકા સાથે હોવાનું જણાવે છે. એ મુજબ પ્રતિવાસુદેવ રાવણના સેવક માલિ અને સુમાલિએ આ પ્રતિમા વેળુની બનાવી હતી અને તેનું પૂજન કરીને એ મતિને નજીકના કોઈ સરોવરમાં પધરાવી હતી. કાળાંતરે વિંગઉલ-ચિગઉલ (એલચપુર) નગરના રાજા શ્રીપાલ, જેને કેદ્ર થયા હતા, તે જ્યારે શિકાર માટે બહાર ગયે ત્યારે સરોવરની નજીકમાં આવતાં તેણે સરેવરનું પાણી પીધું અને હાથ-મોં ધોવાથી તેનું શરીર એકદમ કંચનવર્ણ બની ગયું. તેને કાઢ રેગ તદ્દન નાશ પામ્યા. આ ફગનાશક પાણીનું કારણ તપાસતાં તેમાં રહેલી માલિ-સુમાલિએ બનાવેલી વેળુની પ્રતિમા જડી આવી. એ પ્રભાવશાળી અતિ માટે શ્રીપુર-સિરપુર નગર વસાવી તેમાં મંદિર બંધાવ્યું અને માલધારી શ્રીઅભયદેવસૂરિએ સં. ૧૧૪૨ ના મહામદિ ૫ ને રવિવારના રોજ વિજય મુહૂર્તમાં એ મૂર્તિની પ્રતિષ્ઠા કરી. શ્રીપાલે આ સિરપુર ગામ આ મંદિરના નિભાવ માટે અર્પણ કર્યું. આ મૂર્તિને જ્યારે સ્થાપન કરવામાં આવી ત્યારે તે જમીનથી ખૂબ અદ્ધર રહેલી હોવાથી ત્રની અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ તરીકે પ્રસિદ્ધિ થઈ. એ પછી તેનો મહિમા એટલે કવિશ્રત બન્યું કે કેટલાયે જૈનાચાર્યો અને જેન સંઘે આ તીર્થની યાત્રા કરવા આવવા લાગ્યા.
શ્રીજિનપ્રભસૂરિ (ચૌદમી સદી) કહે છે કે, પહેલાં મૂર્તિની નીચેથી એક પાણિયારી શ્રી નીકળી જાય એટલી એ પ્રતિમા અદ્ધર હતી પણ કલિયુગના પ્રભાવથી અત્યારે અંગછાણું જ નીચેથી નીકળે એટલી અદ્ધર રહે છે.
જીગધગણિએ સં. ૧૫૦૫માં રચેલી “ઉપદેશ સતિકા' (બી અધિકાર–દશમો ઉપદેશ)માં એ જ વાત સધી છે. એ પછીના શ્રીલાવણ્યસમયે સં. ૧૫૮૫માં રચેલા “અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ છંદમાં આ મૂર્તિ, શ્રીપુરનગરમાં તીર્થની સ્થાપના, અને એ મૂર્તિના અદ્ધર રહેવા વિશે સુંદર વર્ણન આપ્યું છે, તે વર્ણન ભાગ આ પ્રમાણે છે –
ટી પ્રતિમા ભારી ઘણી, પાલખી છે લેખ તણી; રાજા મન આ સંદેહ, કિમ પ્રતિમા આવે છે એહ. ૪૦ હાથ દ િ આરંભ, રહી પ્રતિમા સ્થાનક થિર થંભ; રાજા લેક ચિંતાતુર થયે, એ પ્રતિમાને થાનક થયો. ૪૧
A. Sલાવ, સાર. તેડી આ ગરથ ભંડાર; આલસ અંગતણાં પરિહરે, વેગે ઈહાં જિનમંડપ કરે. દર 6યાવ, તહાં રંગરસાલ, કીધા જિન પ્રાસાદ વિસાલ, વજ દંડ તોરણ થિર થંભ, મંડપ માંડવા નાટારંભ. ૪૩
આ કીધો છે જિહાં, તે પ્રતિમા નવિ બેસે તિહા; અંતરિક ઊંચા એટલે, તલે અસવાર જાયે તેટલે. ૪૪ રાજા રાણી મનને કેડ, ખર્ચ દ્રવ્ય તણી તિહાં કેડ; સંત ફણામણિ સાહે પાસ, એલગરાયની પૂરી સ. ૫
૧. “વિવિધતીર્થકલ્પ ”માં “શ્રીપુરઅંતરિક્ષપાર્શ્વનાથકલ્પ' પૃ૦ ૧૨. २ निवेश्य नगरं नव्यं श्रीपुरं तत्र भूपतिः । अचीकरच प्रोत्तु प्रासादं प्रतिमोपरि ॥ २१॥
पर गगरिकायुक्तो न्यस्य नारी स्वमस्तके । तविम्वाधः प्रयाति स्म पुरेति स्थविरा जगुः ॥ २२ ॥ દિગદત્તાના મૂમિ-ત્તિમચોઃ સ | શરતીતિ તત્ર વાતથા વન્તિ ઘનતા બપિ ૨૩ , , ' ' ' , ' ..
પર
| SR No. | 011536 |
| Book Title | Jain Tirth Sarva Sangraha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | 1953 |
| Total Pages | 513 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 28 MB |