Tattva Kaumudi

SR No.: 010561
Original Sutra Author: N/A
Author: Oriental Book Agency Poona
Publisher: Oriental Book Agency Poona
Total Pages: 329
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 19 MB

Page 302

TATTVA-KAUMUDÍ (XIX, XX-XXI– " एकत्वश्रुतीनां च प्रमाणान्तरविरोधात् कथंचिद्देशकालविभागाभावेन भक्त्याप्पु. पपत्तेः। प्रकृत्येकपुरुषनानात्वयोश्च श्रुत्यैव साक्षात् प्रतिपादनात । 'अजामेकां लोहितशुककृष्णां बह्वीः प्रमाः सृजमानां सरूपाः। अजो टेको जुषमाणोऽनुशेते जहात्येनां मुक्तभोगामजोऽन्यः ॥" (ते. आ. ६. १०)॥” तत्त्ववैशारदी, on यो. म. II. 22.
Further on, says the AIGT, if you are going to explain away this नानात्व by उपाधिs, then you will land yourself into another absurdity. For, as शरीर is the उपाधि of आत्मन्, so the limbs ( अवयवs) are the उपाधिs of a body (a संघात ). And when we see the appearance and disappearance of the limbs in a body, will the easta call these phenomena the births and deaths of the same body?
. .XIX,XX and XXI __माध्यस्थ्य or औदासीन्य 1s of seven kinds according to जय:सप्तविघं चास्यौदासीन्यम् । तथा चोक्तम्-पश्यति श्रृणोति सर्व करोति स्थिति प्रसङ्गं च मापि। स्वतो न परतो...नोभयतश्चाप्युदासीनः ॥ जय०, further raises the question that if पुरुष 1s मध्यस्थ and अकर्ता, then how is he a भोक्ता ?-ननु च ययकर्ता तत्कथं भोक्तभावादस्ति पुरुषः? तथा चाहुःबालहुताशनतरवः स्वयमकृतानां यथा हि मोक्तारः। पुरुषोऽपि विषयफलानां स्वयमकृतानां तथापि भोक्ता ।। इति ।
अचेतन चेतनावदिव लिङ्गम् etc. Intellect and the rest, although non-intelligent, seem to be intelligent, on account of the pro. ximity of the Spirit. Thus alone can the experience - I know' be explained. Although the entire activity belongs to the Attributes ( transformed into महत्, अहङ्कार and the rest ), yet, on account of its reflection in the Intellect, the really indifferent Spirit seems to be active. Cf. उपरागात् कर्तृत्वं चित्सानिध्यात् ( सां. सू. I. 164). The Spirit in its turn transfers its intelligence to matter. This transference is thus illustrated by various commentators-'यथानिसंयोगात् लोहमाणिरित्युच्यते। (जय०) 'अनुष्णाशीतो घटः शीताभिरद्भिः संस्पृष्टः शीतो भवति, अनिमा संयुक्त उष्णो -भवति । (माठर) ॥ यथान्ययसोः परस्परं संयोगविशेषात् परस्परधर्मव्यवहार