________________
अध्ययन ५ उ. २ गा. २९-३० - भिक्षाचरणे विवेकोपदेशः
५.२३
भोज्यं, पानं= पेयम् अददतः = अप्रयच्छतः, (अत्र सम्बन्धसामान्ये षष्ठी) प्रत्यक्षेऽपि दृश्यमाने शयनादौ न कुप्येत् = कोपावेशेन चित्तत्रिकृर्ति न कुर्यादिति सूत्रार्थः ॥ २८ ॥
૧
४
3
२
૫
૬
७
मूलम् - इत्थियं पुरिसं वावि, डहरं वा महल्लगं ।
૧૦
८
&
૧૪ ૧૨ ૧૧ ૧૩
૧૫
वंदमाणं न जाएजा नो अ णं फरुसं वए ॥ २९ ॥
छाया - स्त्रियं पुरुषं वाऽपि, डहरं वा महान्तम् ।
वन्दमानं न याचेत, नो च तं परुषं वदेत् ॥ २९ ॥
सान्वयार्थ :- इत्थियं = स्त्री वावि = अथवा पुरिसं= पुरुष डहरं = छोटा बालक वा= या महल्लगं=बड़ा - जुवान या बुड्ढा हो वंदमाणं वन्दना करते हुएको न जाएज्जा=न जाँचे-उससे भिक्षा के लिए याचना न करे, (और दूसरे समय याचना करने पर यदि किसी कारण वश वह भिक्षा न दे तो ) = उस गृहस्थ के प्रति साधु फरुसं= कठोर वचन नो य=नहीं वए=बोले ||२९||
टीका – 'इत्थियं' इत्यादि । स्त्रियम् अपिवा पुरुषं डहरं = बालकं, 'देशीयोऽयं शब्दः ' जन्मतः पञ्चदशवर्षे यावत्, वा = अथवा महान्तं तरुणं स्थविरं वा वन्दमानं= वन्दनां कुर्वन्तं न याचेत - न-भिक्षेत | वन्दनप्रवृत्तस्य गृहस्थस्य याचनायां चित्तविक्षेपादिना वन्दनान्तरायः, चित्तवैरस्यप्रसङ्गश्च - ' कीदृशोऽयं कुक्षिम्भरिः साधुद्वन्दनसमयेऽपि न धैर्य दधाति, भिक्षायामेव दत्तचित्तो रङ्कव ' - दिव्यादि । दिखाई देने पर भी साधुको न दे तो भी साधु क्रोध न करें ॥ २८ ॥
'इथियं' इत्यादि । स्त्री, बालक, युवक (जुवान ) या वृद्ध, वन्दना कर रहा हो तो उससे उस समय भिक्षाकी याचना नहीं करनी चाहिए । कोई वन्दना कर रहा हो और उससे याचना करे तो वन्दनामें अन्तराय पड़ती है, और गृहस्थके मनमें ऐसा विचार आता है कि- 'देखो यह साधु कैसा पेटू (पेट भरा) है कि वन्दना करते समय भी धीरज नहीं હાવા છતાં પણ સાધુને ન આપે તે પણ સાધુ ક્રોધ ન કરે (૨૮ )
इत्थियं ० छत्याहि स्त्री, जाज, જીવાન યા વૃદ્ધ વંદના કરી રહ્યાં હાય તે તે વખતે તેમની પાસે ભિક્ષાની યાચના કરવી ન જોઇએ કાઇ વદના કરી રહ્યાં હોય અને તેમની પાસે યાચના કરવામાં આવે તે વક્રનામા અંતરાય પડે છે, અને ગૃહસ્થના મનમા એવા વિચાર આવે કે જુએ, આ સાધુ કેવા પેટ ભરી છે કે વંદના કરતી વખતે પણ ધીરજ ધરતા નથી, ૨કની પેઠે
८
છે
