________________
अध्ययन ४ गा. १५ - पुण्यस्वरूपम्
३१३
! एवं तरणितो विभयुक्तः पान्थः स्वावलम्वनो भूत्वा सुखेन सत्वरं स्वकीयं धाम समवाप्नोति, तथा भव्यजीवः संसारतः परस्मिन् पारे विद्यमानं मोक्षं गन्तुकामोsपरपारे मनुष्यशरीरे तिष्ठन् विभावयति - " कथमहं दुःखबहुलं चतुर्गतिकसंसारं तरिष्यामि ?" इति, तदानीं मुनिजनोपदेशश्रवणतो जैनागमाद्वा दयादानादिपुण्यमहिमानमवगत्य तत्र यदि विवेकी पुण्यमाश्रयते तदा स सुखेन संसारसागरमुत्तरति ।
अथवा यथाऽङ्गारकामस्तावत् काष्ठादिषु वह्नि मज्वालयति, अन्येन वा प्रज्वालितं वह्निमुपादत्ते, ततः काष्ठगतानलं जलेन निर्वापयति, वह्निविनाशे च सति अङ्गारोत्पत्तिर्भवति, एवं वहचुपादानं विनाऽङ्गारो लब्धुमशक्यःः यथाऽङ्गारं परले पार पहुँचा देती है, आगे गति करनेमें असमर्थ होने से पथिक उसका त्याग करके स्वावलम्बी बन कर अपने घर पहुँच जाता है ।
इसी प्रकार भव्य जीव संसारसे परले पार पर अर्थात् मोक्षको जाना चाहता है । वह मनुष्यशरीररूपी इस पार पर ठहरा हुआ विचार करता है कि - ' मैं दुःखोंसे भरे हुए चतुर्गतिक संसार - सागर को कैसे पार कर सकूँगा?' तब मुनिजनों के उपदेशसे, अथवा शास्त्रोंसे दया दान आदि पुण्यकी महिमा जान कर पुण्यका आश्रय लेवे तो सुखपूर्वक संसार- सागरके पार पहुँच सकता है |
अथवा जैसे कोयले चाहने वाले पुरुष काष्ठ आदिमें अग्नि जलाता है, अथवा दूसरेके द्वारा जलाई हुई अग्निको ग्रहण करता है, फिर उस अनि बुझा देता है । अग्नि बुझ जाने पर कोयला उत्पन्न होता है । इस प्रकार अनिका आश्रय लिए विना कोयला कदापि नहीं प्राप्त हो सकता । નૌકા આગળ ગતિ કરવામાં અસમર્થ હાવાથી પથિક એને ત્યાગ કરીને સ્વાવલંબી અનીને પેાતાને ઘેર પહેાચી જાય છે
“
એ પ્રકારે ભવ્ય જીવ સંસારને પેલેપાર અર્થાત મેક્ષે જવા ઇચ્છતા હૈય છે તે મનુષ્ય-શરીરરૂપી આ કિનારા પર ઉભા રહીને વિચાર કરે છે કે હુદુ ખેથી ભરેલાં ચતુતિક સ સાર-સાગરને કેવી રીતે પાર કરી શકીશ ?' ત્યારે મુનિજનાના ઉપદેશથી, અથવા શાસ્રોદ્વારા યા દાન આદિ પુણ્યને મહિમા જાણીને પુણ્યને આશ્રય લે તે સુખપૂર્વક સસારસાગરને પેલેપાર પહેાચી શકે છે
અથવા જેને કાયલા જોઇતા હૈાય તે પુરૂષ લાકડાને અગ્નિ લગાડે છે અથવા ખીજાએ સળગાવેલા અગ્નિને ગ્રહણુ કરે છે, અને પછી એ અગ્નિને હાલવી નાખે છે અગ્નિ હાલવાઈ જતાં કાયલા ઉત્પન્ન થાય છે, એ રીતે અગ્નિના આશ્રય લીધા
