________________
२१९
अध्ययन ४ सू. ५ वनस्पतिभेदाः मूलवीजाः मूलमेव बीजं येषां ते कमलकन्दप्रभृतयः । पर्ववीजा:-पर्वणि-ग्रन्यौ पर्वैव वा वीजं येषां ते तथा इक्षुप्रमुखाः । स्कन्धवीजा: स्कन्धः-स्थुडं स एव वीज - येषां ते तथा शल्लकीप्रभृतयः । वीजरुहाः बीजाद रोहन्ति-प्रादुर्भवन्तीति ते तथा शालिगोधूमादयः । सम्मूच्छिमाः संमूर्च्छन्ति बीजं विनापि दग्धभूमावपि समुद्भवन्तीति ते तथोक्ताः पृथिवीजलसंयोगमात्रजनितास्तृणविशेषा इत्यर्थः । आपत्वात्सिद्धिः । तथा तृणलता तृणानि लताश्चेत्यर्थः । वनस्पतिकायिकाः= अवशिष्टाः समस्तवनस्पतय इत्यर्थः । यद्वा 'तृणलतावनस्पतिकायिकाः' इत्येकं __मूलबीज-मूलही जिनका बीज हो वह, कमलका कन्द आदि मूलबीज हैं।
पर्वबीज-पोर (गांठ)में या पर्वही जिनका बीज है ऐसे, गन्ना (सांठा) आदि पर्वबीज कहलाते हैं ।
स्कन्धबीज-स्कन्ध (थुड)ही जिनका बीज है उस शल्लकी आदिको स्कन्धबीज कहते हैं।
बीजरुह-चाँवल गेहूं आदि बीजसे उगनेवाली वनस्पतिको बीजरुह कहते हैं।
संमूछिम-विना बीजके जलीहुई भूमिमें भी जो पृथ्वी और जलके संयोगसे उग जावे ऐसी घास आदिको संमूच्छिम कहते हैं ।
तृणलता-तिनका (घास) और लताएँ सब वनस्पतिकायिक हैं। अथवा " तृणलतावनस्पतिकायिकाः" यह एकही पद है। दर्भ મૂલબીજ–મૂળજ જેનું બીજ છે તે કમળને કંદ આદિ મૂલબીજ છે ,
પર્વબીજ–ગાઠ યા પર્વમાં જેનું બીજ છે એવી શેરડી આદિ પર્વબીજ ४वाय छे.
ક ઘબીજ–&ઘર્થડજ જેને બીજ છે એવા શકી આદિ ને સ્ક ઘબીજ કહે છે. બીજરૂહરોળા ઘઉ આદિ બીજથી ઉગનારી વનસ્પતિને બીજરૂહ કહે છે.
સામૂછિમ–બીજ વિના બળી ગએલી ભૂમિમા પણ જે પૃથ્વી અને જળના સંગથી ઉગે એવા ઘાસ આદિને સામૂછિમ કહે છે.
વણલતા-તરણ (ઘાસ) અને લતા એ બધા વનસ્પતિકાયિક છે अथवा तृणलतावनस्पतिकायिका : मे मे ४ ५४ छ न (ELHI)
