________________
५४
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(५.१४२-१४२)
आगमाधिगमेहि विना तक्कमग्गं निस्साय तक्कनं तक्को। अनुमानविधिं निस्साय नयग्गाहो। यस्मा बुद्धविसये ठत्वा भगवतो अयं थेरस्स चोदना, थेरस्स च सो अविसयो, तस्मा “पच्चक्खतो आणेन पटिविज्झित्वा विया"ति वुत्तं । सीहनादो वियाति सीहनादो, तंसदिसता चस्स सेट्ठभावेन, सो चेत्थ एवं वेदितब्बोति दस्सेन्तो "सीहनादो"तिआदिमाह । नेव दन्धायन्तेनाति न मन्दायन्तेन । न भग्गरायन्तेनाति अपरिसङ्कन्तेन ।
अनुयोगदापनत्थन्ति अनुयोगं सोधापेतुं । विमद्दक्खमज्हि सीहनादं नदन्तो अत्थतो तत्थ अनुयोगं सोधेति नाम | अनुयुञ्जन्तो च नं सोधापेति नाम । दातुन्ति सोधेतुं । केचि "दानत्थ''न्ति अत्थं वदन्ति, तदयुत्तं । न हि यो सीहनादं नदति, सो एव तत्थ अनुयोगं देतीति युज्जति । निघंसनन्ति विमद्दनं । धममानन्ति तापयमानं, तापनञ्चेत्थ गग्गरिया धमापनसीसेन वदति । सब्बे तेति सब्बे ते अतीते निरुद्धे सम्मासम्बुद्धे, तेनेतं दस्सेति - ये ते अहेसुं अतीतं अद्धानं तव अभिनीहारतो ओरं सम्मासम्बुद्धा, तेसं ताव सावकाणगोचरे धम्मे परिच्छिन्दन्तो मारादयो विय बुद्धानं लोकियचित्तचारं त्वं जानेय्यासि । ये पन ते अब्भतीता ततो परतो छिन्नवटुमा छिन्नपपञ्चा परियादिण्णवट्टा सब्बदुक्खवीतिवत्ता सम्मासम्बुद्धा, तेसं सब्बेसम्पि सावकञाणस्स अविसयभूते धम्मे कथं जानिस्ससीति ।
अनागतबुद्धानं पनाति पन-सद्दो विसेसत्थजोतनो, तेन अतीतेसु ताव खन्धानं भूतपुब्बत्ता तत्थ सिया आणस्स सविसये गति, अनागतेसु पन सब्बसो असञ्जातेसु कथन्ति इममत्थं जोतेति। तेनाह “अनागतापी"तिआदि । “चित्तेन परिच्छिन्दित्वा विदिता''ति कस्मा वुत्तं, ननु अतीतानागते सत्ताहे एव पवत्तं चित्तं चेतोपरियञाणस्स विसयो, न ततो परन्ति ? नयिदं चेतोपरियजाणकिच्चवसेन वुत्तं, अथ खो पुब्बेनिवासअनागतंसजाणवसेन वुत्तं, तस्मा नायं दोसो ।
विदितवाने न करोति सिक्खापदेनेव तादिसस्स पटिक्खेपस्स पटिक्खित्तत्ता, सेतुघाततो च । कथं पन थेरो द्वयसम्भवे पटिक्खेपमेव अकासि, न विभज्ज ब्याकासीति आह “थेरो किरा"तिआदि । पारं परियन्तं मिनोतीति पारमी, सा एव आणन्ति पारमिञाणं, सावकानं पारमिञाणं सावकपारमिजाणं, तस्मिं । सावकानं उक्कंसपरियन्तगते जानने नायं अनुयोगो, अथ खो सब्बञ्जतञाणे सब्बञ्जताय जानने । केचि पन "सावकपारमिञआणेति सावकपारमिञाणविसयेति अत्थं वदन्ति । तथा सेसपदेसुपि ।
54
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org