________________
२३८
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(१०.३४५-३४५)
मिज्जनलक्खणा मित्ता एतस्स अत्थीति मित्तो, सो वुत्तनयेन कल्याणो अस्स अत्थीति तस्स अत्थितामत्तं कल्याणमित्तपदेन वुत्तं । अस्स तेन सब्बकालं अविजहितवासोति तं दस्सेतुं "कल्याणसहायो''ति वुत्तन्ति आह "तेवस्सा"तिआदि । तेवस्साति ते एव कल्याणमित्ता अस्स भिक्खुनो। सह अयनतोति सह वत्तनतो। असमोधाने चित्तेन, समोधाने पन चित्तेन चेव कायेन च सम्पवको।
सुखं वचो एतस्मिं अनुकूलगाहिम्हि आदरगारववति पुग्गलेति सुवचो। तेनाह "सुखेन वत्तब्बो"तिआदि । खमोति खन्ता, तमेवस्स खमभावं दस्सेतुं "गाळ्हेना"तिआदि वुत्तं । वामतोति मिच्छा, अयोनिसो वा गण्हाति। पटिप्फरतीति पटाणिकभावेन तिट्ठति । पदक्खिणं गण्हातीति सम्मा योनिसो वा गण्हाति ।
उच्चावचानीति विपुलखुद्दकानि । तत्रुपगमनीयाति तत्र तत्र महन्ते, खुद्दके च कम्मे साधनवसेन उपायेन उपगच्छन्तिया, तस्स तस्स कम्मस्स निप्फादनेन समत्थायाति अत्थो । तत्रुपायायाति वा तत्र तत्र कम्मे साधेतब्बे उपायभूताय ।
धम्मे अस्स कामोति धम्मकामोति ब्यधिकरणानंपि बाहिरत्थो समासो होतीति कत्वा वृत्तं । कामेतब्बतो वा पियायितब्बतो कामो, धम्मोधम्मो कामो अस्साति धम्मकामो। धम्मोति परियत्तिधम्मो अधिप्पेतोति आह "तेपिटकं बुद्धवचनं पियायतीति अत्थो"ति । समुदाहरणं कथनं समुदाहारो, पियो समुदाहारो एतस्साति पियसमुदाहारो। सयञ्चाति एत्थ च-सद्देन "सक्कच्च"न्ति पदं अनुकड्डति, तेन सयञ्च सक्कच्चं देसेतुकामो होतीति योजना | अभिधम्मो सत्तप्पकरणानि अधिको अभिविसिट्ठो च परियत्तिधम्मोति कत्वा । विनयो उभतोविभङ्गा विनयनतो कायवाचानं। अभिविनयो खन्धकपरिवारा विसेसतो आभिसमाचारिकधम्मकित्तनतो। आभिसमाचारिकधम्मपारिपूरिवसेनेव हि आदिब्रह्मचरियकधम्मपारिपूरी । धम्मो एव पिटकद्वयस्सापि परियत्तिधम्मभावतो । मग्गफलानि अभिधम्मो निब्बानधम्मस्स अभिमुखोति कत्वा । किलेसवूपसमकारणं पुब्बभागिया तिस्सो सिक्खा सङ्केपतो विवट्टनिस्सितो समथो विपस्सना च । बहुलपामोजोति बलवपामोज्जो।
कारणत्थेति निमित्तत्थे । कुसलधम्मनिमित्तं हिस्स वीरियारम्भो। तेनाह "तेसं अधिगमत्थाया"ति । कुसलेसु धम्मेसूति वा निप्फादेतब्बे भुम्मं यथा “चेतसो अवूपसमे अयोनिसोमनसिकारपदट्ठान''न्ति ।
238
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org