Page Text
________________
( १०.३०५ - ३०५)
तिकवण्णना
रूपसङ्गहो' 'तिआदीसु (ध० स० रूपकण्ड - तिके) पदेसु सङ्ग्रह - सद्दो ताव अत्तनो अत्थवसेन चतुब्बिधोति अयञ्हेत्थ अत्थो । अत्थोपि वा अनिद्धारितविसेसो सामञ्ञेन गहेतब्बतं पत्तो ‘“तिविधेन रूपसङ्गहो’”तिआदीसु (ध० स० रूपकण्ड - तिके) “सङ्गहो" ति वृत्तोति न कोचि दोसो । निद्धारिते हि विसेसे तस्स एकविधता सिया, न ततो पुब्बेति । " जातिसङ्गहो "ति वुत्तेपि जाति- सद्दस्स सापेक्खसद्दत्ता अत्तनो जातिया सङ्गहोति अयमत्थो विञ्ञायतेव सम्बन्धारहस्स अञ्ञस्स अवुत्तत्ता यथा “ मातापितु उपट्ठानन्ति (खु० पा० ५.६; सु० नि० २६५) । अट्ठकथायं पन यथाधिप्पेतमत्थं अपरिपुण्णं कृत्वा दस्सेतुं " जातिसङ्गहो” इच्चेव वृत्तं । समानजातिकानं सङ्गहो, समानजातिया वा सङ्गहो सजातिसङ्गहो सञ्जयति एत्थाति सञ्जाति, सञ्जातिया सङ्गहो सञ्जातिसङ्गहो, सञ्जातिदेसेन सङ्गहोति अत्थो । किरियाय एवरूपाय सङ्ग्रहो किरियासङ्गहो । रूपक्खन्धगणनन्ति “ रूपक्खन्धो "ति गणनं सङ्ख्यं गच्छति रुप्पनसभावत्ता । तीहि कोट्ठासेहि रूपगणनाति वक्खमानेहि तीहि भागेहि रूपस्स सङ्ग्रहो, गणेतब्बताति अत्थो ।
Jain Education International
रूपायतनं
निपस्सति पच्चक्खतो विजानातीति निदस्सनं चक्खुविञ्ञाणं, निदस्सतीति वा निदस्सनं, दट्ठब्बभावो, चक्खुविञ्ञाणस्स गोचरभावो, तस्स च रूपायतनतो अनञ्ञत्तेपि अहि धम्मेहि रूपायतनं विसेसेतुं अजं विय कत्वा " सह निदस्सनेनाति सनिदस्सन”न्ति एवमेत्थ अत्थो वेदितब्बो । धम्मसभावसामञ्ञेन हि एकीभूतेसु धम्मेसु यो नानत्तकरो सभावो, सो अञ्ञो विय कत्वा उपचरितुं युत्तो । एवहि अत्थविसेसावबोधो होतीति । चक्खुपटिहननसमत्थतोति चक्खुनो घट्टनसमत्थताय । घट्टनं च घट्टनं दट्ठब्बं । दुतियेन अत्थविकप्पेन दट्टब्बभावसङ्घातं नास्स निदस्सनन्ति अनिदस्सनन्ति योजना । एत्थ च दसन्नं आयतनानं यथारहं सयं, निस्सयवसेन च सम्पत्तानं, असम्पत्तानञ्च पटिमुखभावो अञ्ञमञ्ञपतनं पटिहननं, येन ब्यापारादिविकारपच्चयन्तरसन्निधाने चक्खादीनं विसयेसु विकारुप्पत्ति । तत्थ ब्यापारो चक्खादीनं सविसयेसु आविच्छन्नं, रूपादीनं इट्ठानिट्ठता, तत्थ च चित्तस्स आभुजनन्ति इमे आदिसद्दसङ्गहिता । तेहि विकारप्पत्तिया पच्चयन्तरब्यापारतो अञ्ञन्ति कत्वा अनुग्गहूपघातो विकारो । उपनिस्सयो पन अप्पधानस्स पच्चयो इध गहितो । कारणकारणम्पि कारणमेवाति गरहमाने सिया तस्सापि सङ्गहोति । वुत्तप्पकारन्ति “चक्खुविञ्ञाणसङ्घात”न्ति वुत्तप्पकारं । नास्स पटिघोति एत्थापि " वुत्तप्पकार "न्ति आनेत्वा सम्बन्धो | अवसेसं सोळसविधं सुखुमरूपं ।
१७९
179
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009984 |
| Book Title | Pathikvagga Tika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 338 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 12 MB |