Page Text
________________
१६०
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
उग्गहमनसिकारजाननपञ्ञा' "ति वत्वा पुन "अपिचा "तिआदि वृत्तं । द्वीसुपि वा पदेसु वाचुग्गताय आयतनपाळिया, धातुपाळिया च मनसिकरणं मनसिकारो । तथा उग्गहन्ती, मनसि करोन्ती, तदत्थं सुणन्ती, गन्थतो च अत्थतो च धारेन्ती, “इदं चक्खायतनं नाम, अयं चक्खुधातु नामा 'तिआदिना सभावतो, गणनतो च परिच्छेदं जानन्ती च पञ्ञा उग्गहपञ्ञादिका वृत्ता । मनसिकारपदे पन चतुब्बिधापि पञ्ञ उग्गहोति ततो पवत्तो अनिच्चादिमनसिकारो " उग्गहमनसिकारो "ति वुत्तो । तस्स जाननं पवत्तनमेव, "यथा पवत्तं वा उग्गहं, एवमेव पवत्तो उग्गहो "ति जाननं उग्गहजाननं । “ मनसिकारो एवं पवत्तेतब्बो, एवञ्च पवत्तोति जाननं मनसिकारजाननं । तदुभयम्पि "मनसिकारकोसल्ल"न्ति वृत्तं । उग्गहोपि हि मनसिकारसम्पयोगतो मनसिकारनिरुत्तिं लद्धुं अरहति । यो च मनसिकातब्बो, यो च मनसिकरणूपायो, सब्बो सो “ मनसिकारो "ति वत्तुं वट्टति, तत्थ कोसल्लं मनसिकारकुसलताति । सम्मसनं पञ्ञ, सा मग्गसम्पयुत्ता अनिच्चादिसम्मसनकिच्चं साधेति निच्चसञ्ञदिपजहनतो । मनसिकारो सम्मसनसम्पत्ती, सो तत्थेव अनिच्चादिमनसिकारकिच्चं मग्गसम्पयुत्तो साधेतीति आह " सम्मसनमनसिकारा लोकियलोकुत्तरमिस्सका ''ति । "इमिना पच्चयेनिदं होती "ति एवं अविज्जादीनं सङ्घारादिपच्चयुप्पन्नस्स पच्चयभावजाननं पटिच्चसमुप्पादकुसलता ।
अधिवासनं खमनं । तहि परेसं दुक्कटं दुरुत्तञ्च पटिविरोधाकरणेन अत्तनो उपरि आरोपेत्वा वासनं “ अधिवासनन्ति वुच्चति । अचण्डिक्कन्ति अकुज्झनं । दोमनस्सवसेन परेसं अक्खीसु अस्सूनं अनुप्पादना अनस्सुरोपो । अत्तमनताति सकमनता । चित्तस्स अब्यापन्नो सको मनोभावो अत्तमनता । चित्तन्ति वा चित्तप्पबन्धं एकत्तेन गहेत्वा तस्स अन्तरा उप्पन्नेन पीतिसहगतमनेन सकमनता । अत्तमनो वा पुग्गलो, तस्स भावो अत्तमनता, सा न सत्तस्साति पुग्गलदिट्ठिनिवारणत्थं "चित्तस्सा" ति वृत्तं । अधिवासनलक्खणा खन्ति अधिवासनखन्ति । सुचिसीलता सोरच्चं । सा हि सोभनकम्मरतता । सुट्टु पापतो ओरतभावो विरतता सोरच्चं ! तेनाह " सुरतभावो "ति ।
Jain Education International
( १०.३०४-३०४)
सखिलो वुच्चति सण्हवाचो, तस्स भावो साखल्यं, सण्हवाचता । तं पन ब्यतिरेकमुखेन विभावेन्ती या पाळि पवत्ता, तं दस्सेन्तो " तत्थ कतमं साखल्य" न्तिआदिमाह । तत्थ अण्डक सदसवणे रुक्खे निय्यासपिण्डियो, अहिच्छत्तकादीनि वा उट्ठितानि " अण्डकानी 'ति वदन्ति । फेग्गुरुक्खस्स पन कुथितस्स अण्डानि विय उट्ठिता चुण्णपिण्डियो, गण्ठियो वा अण्डका । इध पन
160
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009984 |
| Book Title | Pathikvagga Tika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 338 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 12 MB |