________________
(
60)
सेवादिश्वनादौ यथादर्शनमन्यस्यानन्यस्य च वा द्वित्व भवति ।
The above rule is optionally applied to the words sevá &c. as.
सेवा, सेवा ; विहित्तो, विहिरो ; कोउहल्लं कोउहलं, वाउल्लो, वाउलो इत्यादि।
॥ क्षः खः क्वचित्त छौ ॥ १४ । १ । क्षय खो भवति क्वचित्त, कझा वपि ।
Kh is generally substituted for ksh but in some cases chh or jh is also found in its place ; as खत्री (क्षयः); लखणं (लक्षणं); क्वचित्त, छमा वपि, the examples of the latter cases are छोणं, खीणं, (तीणं); भिज्जदू, खिद्यति (तिद्धति);
॥ छोऽच्यादौ ॥ १५॥
In Akshi &c. chh and not kh is substituted for the conjunct ; as अच्छी, (अक्षि); उच्छू, (इक्षुः) इत्यादि ; क्वचित् स्थगित शब्देऽपि sometimes chh is also substituted for sth in the word sthagita, as छ । २ ।
शौरसेन्या सेवादिषु द्वित्व न भवति। This rule does not apply in the Sauraseni dialect.
१ मागध्यामनादौ वर्तमानस्य क्षस्य एको भवति ; प्रेक्षाचक्षोस्त स्कः। In the mágadhi s'k is substituted for a noninitial ksh but in the words preksha and áchaksha the substitute is sk.
२ Kalpalatikaa thus enumerates the aleshi class (कल्पलतिकायां अक्ष्यादिगणो यथा) अबाक्षि, चक्षु, रक्षुण, क्षार उत्क्षिप्तमक्षिकः। दक्षोवक्षः सोऽक्ष क्षेत्र क्षीरेक्षुकुक्षयः। क्षुधाचेत्यादयः शब्दा यक्ष्यादिगण सम्मताः। थार्षे According to rishis the words ileshu (इक्ष), Kshira (धीर) and sadrilesha (सदक्ष) have the following forms also, as इक्खू खीरं, सरिक्खं । शौरगन्यां सदक्ष क्षार Wezet rea faraa In the sauraseni dialect chh is not substituted for ksh in the words sadriksha and kshára.
Aho! Shrutgyanam
