Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra

SR No.: 009667
Original Sutra Author: N/A
Author: Punyavijay, Bechardas Doshi
Publisher: Sarabhai Manilal Nawab
Publication Year: 1960
Total Pages: 468
Language: Prakrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & Paryushan
File Size: 21 MB

Page 204

ચિત્રવિવાર નિવાસ કરનાર જંબક જાતિના દેવોએ પૂર્વે દાટેલા અને ઘાણા કાળનાં પુરાણ મહાનિધાને લાવી લાવીને સિદ્ધાર્થ રાજાના ભવનમાં મૂકવા માંડયા.
ચિત્રમાં નવ મહાનિધાનના અધિષ્ઠાયક નવ દેવની પ્રતિકૃતિએ ચિત્રકારે રજૂ કરી છે. કપસૂત્રની કેટલીક સચિત્ર, હસ્તપ્રતોમાં આ નવ આકૃતિઓને બદલે નવ કલશની આકૃતિઓ પણ ચીતરેલી મળી આવે છે.
- ચિત્ર ૨૬૩: પાર્શ્વનાથની દીક્ષા, કુસુમ પાના ૭૮ ઉપરથી. વર્ણન માટે જુઓ આ જ પ્રસંગને લગતું ચિત્ર પયનું વર્ણન. ચિત્રમાં પાર્શ્વનાથ ભગવાનના પંચમુષ્ટિ લોચન પ્રસંગ ચીતરવાને બદલે, આ ચિત્ર ચીતરનાર ચિત્રકારે ચિત્રના ઉપરના ભાગમાં "કોણાકૃતિની મધ્યમાં પ્રભુની આભૂષણે સહિતની પદ્માસનસ્થ મૂતિ રજૂ કરેલી છે અને નીચે આજુબાજુ બે ઝાડની મધ્યમાં બે હાથવાળા ઇંદ્રને પ્રભુના કેશ ગ્રહણુ કરવા બેઠેલ હોય તેવી રીતે રજૂ કરેલ છે. કપસૂત્રની બીજી કોઈપણ સચિત્ર પ્રતમાં આ ચિત્ર પ્રસંગને આવી રીતે ચીતરેલ નથી.
Plate LXIV ચિત્ર ૨૬૪ઃ સવિ. ૧, પાનું ૬૦. શ્રી અષભદેવને પ્રથમ રાજા તરીકે રાજ્યાભિષેક ચિત્રમાં ઉપર અને નીચે એમ બે પ્રસંગે છે, તેમાં ચિત્રો પરિચયની શરૂઆત નીચેના રાજ્યાભિષેકના પ્રસંગથી થાય છે. આ પ્રસંગનું વર્ણન મહાકવીશ્વર શ્રીધનપાલવિરશ્ચિત શ્રીષપંચાલિકાના નવમા લેકમાં નીચે મુજબ આપેલું છે: “હે જગન્નાથ! ઈન્દ્ર દ્વારા જલદી રાજયાભિષેક કરાએલા એવા આપને, વિસ્મયપૂર્વક લાંબા કાળ સુક્કી કમળનાં ૫ વડે અભિષેક: જલ ધારણ કરવા પૂર્વક જેને (સુગલિકેએ) Mયા તેમને ધન્ય છે.?
ચિત્રમાં ડાબી બાજુએ સિહાસન ઉપર શ્રી દેવ:. શેઠેલા છે. તેમના. .ચા કરેલા ડાબા હાથમાં કપડા જેવું કાંઈક દેખાય છે. તે પેતાની તર્જની આંગળી ઊંચી કરીને. સામે બંને હાથમાં કમળપત્રમાં અભિષેક-જલ ધારણ કરીને ઊભા રહેલા યુગલિકના એક જોડલા( પુરુષોને કાંઈક કહેતા હોય એ ભાવ દર્શાવવા ચિત્રકારે પ્રયતન કરે છે. અમે ઊભું
હેલું યુગલ સમ્ર વદને હાથના બેબામાં કમલપત્રમાં અભિષેક-જલ ધારણ કરીને વિસ્મિત નયનોએ શ્રી ઋષભદેવ સામે જોતું દેખાય છે. ચિત્રકારે કમપત્ર બતાવવા ખાતર સુમલિક પરના બંને હાથ આગળ દાંડી સાથે કમળપત્ર બતાવેલું છે. ત્રણે વ્યક્તિઓના કપડામાં જુદી
ન્દી જાતનાં શેનો આલેખેલાં છે, જે પંદરમાં સેકાનાં સ્ત્રીપુરુષના વિભવશાલી પહેરવેશની આબેહૂબ રજૂઆત કરતા પુરાવા છે. ચિત્રના ઉપરના ભાગમાં બાંધેલા શ્રેણીબદ્ધ પાંચ હંસ ચીતરેલા છે.
આ ચિત્રના અનુસંધાને, ઉપરના ચિત્રમાં વર્ણવેલે, શ્રી બાષભદેવે પિતાની રાજયાવસ્થા" માં જગતના પ્રાણીઓના ઉપકારની ખાતર સોથી પ્રથમ કુંભારની કળા બતાવી તે પ્રસંગ જોવા
, धन्ना सविम्यं जेहि, मति कयरमजणो हरिमा!
વિરામમિત્તા–ાિસાિટે િરિ fસ | | ૨ આ રાજયાભિષેકની વિશે માહિતી માટે જુઓ “આવજય-હિ
"Aho Shrut Gyanam"