________________
પવિત્ર કલ્પસૂત્ર
Plate XXXIV
ચિત્ર ૧રરઃ ચૌદ સ્વપ્ન, પાટણ ૩ના પાના ૧૩ ઉપરથી. વાચકેાની જાણ ખાતર અત્રે તેનું ટૂંક વિવેચન કરવામાં આવે છે.
૪૦
(૧) હાથી. ચાર મહાન દંતૂશળવાળા, ઊંચા, વરસી રહેલા વિશાળ મેઘ જેવા અને વૈતાઢચ પર્વતના જેવા સફેદ, તેના શરીરનું પ્રમાણ શક્રેન્દ્રના ઐરાવત હાથીના જેવડું, સર્વ પ્રકારનાં શુભ લક્ષણવાળા, હાથીઓમાં સર્વોત્તમ અને વિશાળ એવા પ્રકારના હાથી ત્રિશલા દેવીએ પ્રથમ સ્વપ્નમાં જોયા. હાથી એ પરમ મંગલકારી તથા રાજ્યચિ દ્યોતક છે.
(૨) વૃષભ, શ્વેત કમલનાં પાંદડાંની રૂપકાંતિને પરાજિત કરતા, મજબૂત, ભરાવદાર, માંસપેશીવાળા, પુષ્ટ, યથાસ્થિત અવયવવાળેા અને સુંદર શરીરવાળો વૃષભ બીજા સ્વપ્નમાં જોયા. તેનાં અતિશય ઉત્તમ અને તીક્ષ્ણ શિંગડાંઓના આગલા ભાગમાં તેલ લગાવેલું હતું, તેના દાંત સુÀાભિત અને શ્વેત હતા. વૃષભ (બળદ) એ કૃષિના દ્યોતક છે.
(૩) સિંહ. ત્રીજા સ્વપ્નમાં ત્રિશલાએ સિંહ જોયેા. તે પણ મેાતીના હાર, ચંદ્રનાં કિરણ ને રૂપાના પર્વત જેવા શ્વેત, રમણીય અને મનેાહર હતેા. તેના પંજા મજબૂત અને સુંદર હતા. પુષ્ટ અને તીક્ષ્ણ દાઢા વડે તેનું મુખ શે।ભી રહ્યું હતું. તેની મનેહર જીભ લપલપાયમાન થતી હતી, સાથળે વિશાળ અને પુષ્ટ હતી, સ્કંધ પરિપૂર્ણ અને નિર્મળ હતા, બારીક અને ઉત્તમ કેશવાળી વડે તે અનહદ શે।ભી રહ્યો હતા. તેનું પુચ્છ કુંડલાકાર અને શેાભાયમાન હતું, તે વારંવાર જમીન સાથે અફળાતું અને પાછું કુંડલાકાર બની જતું. તેની આકૃતિમાં સૌમ્યભાવ દેખાઇ આવતા હતા. આવા લક્ષણવંત સિંહ આકાશમાંથી ઊતરતા અને પેાતાના મુખમાં પ્રવેશ કરતા ત્રિશલા ક્ષત્રિયાણીએ જોયા. સિંહ પરાક્રમના દ્યોતક છે.
(૪) લક્ષ્મીદેવી. અખંડ ચંદ્રમા જેવી કાંતિવાળાં લક્ષ્મીદેવીનાં ચેાથા સ્વપ્નમાં દર્શન થયાં. તે લક્ષ્મીદેવી ઊઁચા હિમવાન પર્વતને વિષે ઉત્પન્ન થએલા કમલરૂપી મનહર સ્થાને બેઠેલાં હતાં. ચિત્રની મધ્યમાં મેટી આકૃતિ લક્ષ્મીદેવીની છે. તેના કમલરૂપી સ્થાનના વિશેષ વર્ણન માટે જુઓ કલ્પસૂત્ર સુમેાધિકા વ્યાખ્યાન ખીજું.
(૫) ફૂલની માળા. પાંચમા સ્વપ્નમાં ત્રિશલા ક્ષત્રિયાણીએ કલ્પવૃક્ષનાં તાજાને સરસ ફૂલાવાળી ચામેર સુગંધ પ્રસરાવતી રમણીય માળા આકાશમાંથી ઊતરતી જોઇ. માળા શૃંગારની દ્યોતક છે. (૬) પૂર્ણચન્દ્ર. છઠ્ઠા સ્વપ્નને વિષે ત્રિશલાએ ચન્દ્રનાં દર્શન કર્યા. શુક્લપક્ષના પખવાડિયાની પૂર્ણિમાને પેાતાની કળાએ વડે શાભાવનાર સંપૂર્ણ ચન્દ્ર જોયા. ચન્દ્ર નિર્મળતાના દ્યોતક છે અને બીજા પક્ષે અંધકારના નાશક છે.
(૭) ઊગતા સૂર્ય. સાતમા સ્વપ્નમાં ત્રિશલા ક્ષત્રિયાણીએ અંધકારના સમૂહના નાશ કરનાર અને પ્રકાશથી ઝળહળતા સૂર્યનાં દર્શન કર્યા. સૂર્યે અતુલ પરાક્રમના દ્યોતક છે.
(૮) સુવર્ણમય દેવજદંડ, આઠમા સ્વપ્નમાં ત્રિશલા ક્ષત્રિયાણીએ ઉત્તમ જાતિના સુવર્ણમય દંડ ઉપર ફરકતી ધ્વજા જોઈ. તેના ઉપલા ભાગમાં શ્વેત વર્ણનો એક સિંહ ચીતરેલા હતા. ધ્વજ એ વિજયનું ચિહ્ન છે.
"Aho Shrut Gyanam"