________________
10
द्वितीयोऽधिकार
[२४५ पृष्टः त्वं कुत भागात् ? किमाश्चर्य दृष्टं स्वया ? तेनोक्तं-बेनातटपुरे भीमसेनराजेन सभा वर्या कारिताऽस्ति, यादृशी अन्यत्र न दृश्यते । राज्ञोक्तं हरिदत्तस्य दूतस्याने । गच्छ तत्र पुरे सा विलोक्यांगछ । यादृशी तत्र समास्ति तारशी कायते । ततः स दतः किश्चित् प्रीतिप्राभृतहस्तश्चचाल राहो मिलितः स, प्रोक्तं च-अहं चित्रसभा द्रष्टुं चन्द्रेण भूपेन प्रेषितोऽस्मि । भीमसेनोऽवग-कल्ये प्रातयिष्यते । ततो द्वितीयदिने प्रातर्दूत आकारितः। 6 तत्र गतः चित्रशाला विचित्ररत्नखचिता जलस्थलभ्रान्तिकारिणीं दृष्ट्वा प्रथमं निश्चेतुमक्षमः स कथं प्रविष्टः १ ततः बुद्धिमान मुद्रामने मोचं मोचं जलस्थले ज्ञात्वा मध्ये प्रविष्टः । ततः स चन्द्रभूपानुगः पश्चादेत्य यदा भीमसेनभूपसभावर्णनं चकार ।
इति बुद्धौ हरिदत्तदूतसम्बन्धः ॥४५१॥
[452] अथ बुद्धौ क्षत्रियपत्नी नीइणीसम्बन्धः । सूरडग्रामे सूरपालः क्षत्रियः पत्नी नीइणी । सा च पतिपावें नित्यं पट्टसूत्र कन्चुकं याचते । स च न दत्ते वक्ति च तां प्रति नाई-पट्टकूलवणिग कार्पासवणिग् वाऽभवं । ततो मम पार्वे पट्टसूत्र कन्चुकं नास्ति । तयोक्तं-द्रव्येन किं न भवति ? स वक्ति-~द्रव्यं कस्य पार्वे समस्ति ? सा वक्ति-अहिफीणादि समानयति कुतो निःसरति । एवं प्रोक्ते पल्या सदा नोत्तरं दत्त ।
ततोऽन्यदा यदा सूरपालः सभायामुपाविशत् । तदा दासी तया शिक्षयित्वा प्रेषिता जगौ-त्वरितं गृहे आगम्यतां त्वया नोइण्या झापितमस्ति इति "रब्बा" उत्तरिताऽस्ति शीता भविष्यति । ततः सभाजनैरुक्तं किं तव गृहे धनं नास्ति [य] रब्बा पीयते ? ततः स लज्जितो गृहे आगतः प्राह–परिन ! अहं कथमेवं विगोपितो रब्बाजल्पनेन ? सावग-यदि पट्टसूत्रकन्चुकं नार्पयिष्यसि तदैवं भविष्यति । स प्राह-पट्टसूत्रककचुकं गृहाण । अथ कलंको 28 यथोत्तरति तथा कुरु। ततस्तयोक्तं-सेतिकाद्वयं गोधूमानां प्रेषय, घृतं गुड इत्यादिकं वितर । यदा तदा तव कलंक उत्तरति । ततः प्रियामागितं दत्वा सभायां गतः । प्रिया तु वयाँ रसवती निष्पाद्य सभायामागता गृहे आगच्छ रसवती निष्पन्नाऽस्ति । ततः सर्वपरिषज्जनसहितः गृहे आगात्, पल्या रसवत्या सर्वपरिषत्सहितः जेमयितः प्रीणितो वयरसवतीदानात् । ततः सर्वपरिषत्प्राह-अयं धनी पुण्यवान्, एतस्य पत्नी धन्या, एतयोः संयोगो वर्योऽस्ति। 25
एवं बुद्धौ क्षत्रियपत्नी नीइणीसम्बन्धः ॥४५२।।
[453 ] अथ बुद्धौ सुबुद्धिसम्बन्धः । एकस्मिन् पुरे कुबुद्धिसुबुद्धिमित्रद्वयं विद्यते स्म । सुबुद्धिः देशान्तर गतः । कुबुद्धिस्तस्य प्रियाया रकोऽभूत् । सुबुद्धिर्धनमुपाज्य आगात् । कुबुद्धिस्तु कृत्रिम स्नेहवनो जस्पति सुबुद्धिस्तदशानन् मानयति त, अबुद्धिः सुदृद्धि प्रति उवाच । भवता कापि कौतुकं रष्टं, सुबुद्धिः 30
"Aho Shrutgyanam"