Panchashati Prabodh Sambandh

SR No.: 009525
Original Sutra Author: N/A
Author: Mrugendravijay
Publisher: Suvasit Sahitya Prakashan
Publication Year: 1968
Total Pages: 456
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & History
File Size: 9 MB

Page 270

द्वितीयोऽधिकारः
धारिणी मणयल्लदेवीमेव ऋतुस्नाता रहसि प्राहिणोत् । राजा हुम्बिनीबुद्धया तां बुमुजे । तस्या माधानं जातं । तदा संकेताय राज्ञा स्वनामाङ्का मुद्रिका दत्ता। तस्य वार्ता कृता । स्वस्थाने गता राशी । राजा प्रातः डूम्बिनी मुक्ता स्वयं स्मृत्वा पश्चात्तापपरः काष्ठभिक्षा याचते मन्त्रिभ्यः यदा राबस्तप्तपुत्तलिकामालिगनेन मरणं कुर्वतो मन्त्रिणा मणयल्लदेव्या भोगसम्बन्धः प्रोक्तः । ततो राजा स्वस्थोऽभूत् । ततः सुलग्ने जातः पुत्रः, कृते जन्मोत्सवे जयसिंहनामाऽभूत् । स त्रिवार्षिक: 5 क्रीड़या नृपसिंहासनमारूढो यदा तदा राज्ञा क्यवेलां ज्ञात्वा राज्याभिषेकश्चक्रे तस्मै सूनवे । स्वयं तु आशापल्या वसन्ताहम् भिल्लं लक्षस्वामिनं जित्वा कर्णावतीनगरं निवेश्य तत्र राज्यं चक्रे । बवः जयसिंहो महाराजोऽभूत् । इति भाग्ये जयसिंहकथा ॥३७२।।
[873 ] अथ हेमस रिनामनव्यव्याकरणविषये हेमसरिसम्बन्धः । मसिंहो यदा धाराधोशं यशोवर्मनृपं जित्वा पत्तने समागात्तदा श्रीहेमसूरिरेवमाशीर्वादं 10 ददौ । तथाहि
भूमि कामगवि ? स्वगोमयरसैरासिञ्ज रत्नाकरा ?
मुक्तास्वस्तिकमातनुध्वमुड्डुप ! त्वं पूर्णकुम्भी भव । धृत्वा कल्पतरोदेलानि सरलैर्दिवारणास्तोरणा--
न्याधत्त स्वकरैर्विजित्य जगतीं नन्वेति सिद्धाधिपः ॥१॥ 15 राजा चमत्कृतः । ततो नृपो द्विजानाहुः--श्वेताम्बराणामतीव वैदग्ध्यम् । ततो द्विजैरुक्तम्-अस्मच्छास्त्राण्यधीत्यैते विज्ञा बभूवुः । ततो हेमसूरिरवग-मिथ्येदं श्रीवीरेणेन्द्राय यत्प्रणीतं व्याकरणं तदैन्द्रं व्याकरणं वयं भणामोऽन्येषामपि व्याकरणानि विलोकयामः । विप्राः प्रोच:-अस्मदीयं व्याकरणं मुक्त्वाऽन्यव्याकरणं दर्शय ! ततो नृपादेशान्नवीनं जयहेमाख्यं व्याकरणं हेमसरिश्चक्रे सपादलक्षाप्रमाणं । ततो राज्ञा पदहस्तिनमारूढं कृत्वा महोत्सवपर्व करणयुक्तं राजमार्ग स्वस्थाने प्रेषीत् । व्याकरणप्रतयः पण्डिताना सूरिणा ददिरे तदा प्रोक्तं विप्रै पस्याग्रे युष्मद्वंशो वर्णितो नात्र व्याकरणे । ततस्तत् ज्ञात्वा हेमसूरिणा ३२ श्लोकान् । चौलुक्यवंशवर्णनगर्भान् ३२ पादप्रान्ते देवतापार्वात् स्थापयामास । प्रातः सर्वासु प्रतिषु दृष्टा राजा चमत्कृतः । विप्राः कृष्णास्याः जाताः । इति हेमसरि[जयहेम]नामनव्यव्याकरणविषये हेमसरिसम्बन्धः ॥३७३॥ ।
[974] अथ हकाररुदनवन्धत्वसम्बन्धः । एकदा चतुरं भट्ट प्रति हेमसूरिः प्राह-किं ते हस्ते वियते ! भट्टोऽवग-हरई। हेमः पाह-कि 'हरडई-झब्दच्छ लेन हकारो रडइ-रोदिति । चतुरो भट्टोऽवग-हो मात्रिकायामन्त्योऽप्यायोऽभून्मात्राधिकश्च । तवमिम नास्ति, जगद्वन्धोऽस्तिमिसि,साम्प्रतं ततो 'राई' भुत्वैतत्ततो गुरदो इष्टाः । इति हकाररुदनवन्धत्वसम्बन्धः ॥३७४||
30
ठया.
20
"Aho Shrutgyanam"