________________
३०
निमित्तजप्रभावस्याऽभिव्यक्तिर्भवति द्विधा । निरुक्ता सा क्रमेणैवं प्रतिभावः प्रतिक्रिया ॥१३॥
संवेदनं निमित्तोत्थं प्रभाव इति कथ्यते । अयं ह्यनुभवो किंवा ऽनुभूतिर्गण्यते बुधैः ॥१४॥
परिणामश्च तज्जन्यः प्रतिभावो निगद्यते । तस्मान्निर्मापिता वाणी प्रवृत्तिश्च प्रतिक्रिया ॥१५॥
प्रतिक्रियेति शब्दस्य विरोधार्थत्वमत्र न । कुतश्चिदुत्थितत्वं हि तद्वाच्यत्वं विवक्षया ॥१६॥
निमित्तस्यानुसारित्व - मुभयोरेव दृश्यते । प्रतिभावा न दृश्यन्ते दृश्यन्ते तु प्रतिक्रियाः ॥१७॥
नूनमेकेन्द्रियत्वेन स्थावराणां प्रतिक्रियाः । न भवन्ति तथाप्यत्र सन्त्येव प्रतिभावनाः ॥ १८ ॥
श्रीसंवेगरतिः
