________________
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ ।
| ਇਹ ਭੂਮੀ ਮੇਦ, ਚਰਬੀ, ਮਾਸ, ਖੂਨ ਤੇ ਮਵਾਦ ਦੀ ਤੇਹਾਂ ਵਾਲੀ, ਚਿਕੜ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੈ ।
ਇਹ ਅਪਵਿਤਰ, ਸੜੇ ਹੋਏ ਮਾਸ ਵਾਲੀ, ਦੁਰਗੰਧੀ ਵਾਲੀ ਤੇ ਕਾਲੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਧੂਏਂ ਵਾਲੀ ਅੱਗ ਦੇ ਰੰਗ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਠੋਰ ਛੋਹ ਵਾਲੀ ਤੇ ਅਸਹਿਨਸ਼ੀਲ ਹੈ ।
| ਨਰਕ ਅਧ ਤੇ ਪੀੜਾ ਦਾ ਕਾਰਣ ਹੈ । ਉਸ ਨਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਨ ਵਾਲੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ , ਕਦੇ ਵੀ ਸੁੱਖ ਦੀ ਨੀਂਦ ਨਸੀਬ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਉਹ ਕਰਵਟ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸੌਂ ਸਕਦੇ, ਉਥੇ ਨਾ ਧਰਮ ਸੁਨਣ ਨੂੰ ਹੈ, ਨਾ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਸੁੱਖ ਹੈ, ਉਥੇ ਧੀਰਜ ਤੇ ਬੁੱਧੀ ਨਹੀਂ ਉਹ ਨਾਰਕ ਜੀਵ ਕਠਿਨ, ਵਿਪੁਲ, ਗਾੜੀ, ਖੁਰਦਰੀ, ਤੇਜ਼, ਅਸਹਿ ਤੇ ਅਪਾਰ ਦੁਖ ਭਗਦੇ, ਸਮਾਂ ਗੁਜ਼ਾਰਦੇ ਹਨ । (36), | ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੋਈ ਦਰਖੱਤ ਅਜੇਹਾ ਹੋਵੇ ਜੋ ਪਹਾੜ ਦੇ ਅੱਗੇ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ ਉਸ ਦੀ ਜੜ ਕਟ ਦਿਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਦਰਖਤ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਹ , ਦਰਖਤ ਜਿਥੇ ਨੀਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਥਾਂ ਖਤਰਨਾਕ ਅਤੇ ਦੁਰਗਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਪਾਪ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਭਾਰੀ ਪਾਪੀ ਪੁਰਸ਼ ਇਕ ਗਰਭ ਤੋਂ ਦੂਸਰੇ ਗਰਭ ਵਿਚ ਇਕ ਜਨਮ ਤੋਂ ਦੂਸਰੇ ਜਨਮ ਵਿਚ, ਇਕ ਮਰਨ ਤੋਂ ਦੂਸਰੇ ਮਰਨ ਤੱਕ, ਇੱਕ ਨਰਕ ਤੋਂ ਦੂਸਰੇ ਨਰਕ ਵਿਚ, ਇਕ ਦੁਖ ਤੋਂ ਦੁਸਰੇ ਦੁਖ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਉਹ ਨਾਰਕੀ ਦਖਣ ਗਾਮ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖੀ (ਪਾਪੀ) ਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਵੀ ਗਿਆਨ ਰਹਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਇਹ ਅਧਰਮ ਸਥਾਨ ਅਨਾਰਿਆ ਹਨ । ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਰਹਿਤ ਹਨ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖਾਂ ਵਾਲ, ਮਿਥਿਆਤਵ ਵਾਲੇ ਤੇ ਬੁਰੇ ਹਨ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੋ ਅਧਰਮ ਪੱਖ ਪਹਿਲਾਂ ਹੈ ਉਸਦਾ ਵਿਚਾਰ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ। (37) ਧਰਮ ਪੱਖ
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਸਰਾ ਸਥਾਨ ਧਰਮ , ਪੱਖ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਉਸਦਾ ਵਰਨਣ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ
ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਲੋਕ ਵਿਚ ਪੂਰਵ ਆਦਿ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਪੁਰਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਆਰੰਬ (ਹਿੰਸਾ) ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਪਰਿਗ੍ਰਹਿ ਨਹੀਂ ਰਖਦੇ, ਖੁਦ ਧਰਮ ਦਾ ਆਚਰਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਚਲਦੇ ਹਨ, ਦੂਸਰੇ ਨੂੰ ਧਰਮ ਵਾਰੇ ਦਸਦੇ ਹਨ । ਧਰਮ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਈਸ਼ਟ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ।
(193)
