________________
ਜਿਵੇਂ ਇਕੜ, ਕਠਿਨ, ਜਤਨ, ਪਰਕ ਮੈਥਾ, ਘਾਹ [ਤਰਿਨ] ਕੁਸ਼ਾ, ਕੁਛਕੇ, ਪਰਵਕ ਤੇ ਪਲਾਲ ਆਦਿ ਬਨਾਸਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਅਰਥ ਦੰਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । (ਭਾਵ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ)
ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਬਨਾਸਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪੱਤਰ, ਪਸ਼ੂ, ਘਰ ਦੀ ਰਖਿਆ, ਸ਼ਮਣ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਲਈ ਦੰਡ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਇਹ ਬਨਾਸਪਤੀਆਂ ਉਸਦੀ ਸ਼ਰੀਰਕ ਰੱਖਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀਆਂ।
ਫੇਰ ਵੀ ਉਹ ਅਨਜਾਨ, ਬੇਅਰਥ ਹੀ ਵਿਨਾਸ਼ ਤੇ ਉਪਦਰਵ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਵਿਵੇਕ ਦਾ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਦੰਡ ਦੇ ਕੇ, ਵੈਰ ਦਾ ਕਾਰਣ ਬਣਦਾ ਹੈ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹਨਣ, ਛੇਦਨ, ਭੇਦਨ, ਖੰਡਨ, ਤਿਆਗ ਕਰਕੇ ਉਹ ਮੂਰਖ ਬੇਅਰਥ ਹੀ
ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਨਦੀ, ਤੱਟ, ਤਲਾਬ, ਝਰਨਾ, ਘਾਹ ਤੇ ਪਏ ਜਲ ਕਣ, ਨਦੀ ਰਾਹੀਂ ਘੇਰੇ ਸਥਾਨਾਂ, ਹਨੇਰੇ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ, ਔਖੇ ਸਥਾਨ, ਜੰਗਲਾਂ, ਘੋਰ ਜੰਗਲਾਂ, ਦੁਰਗਮ ਥਾਵਾਂ, ਪਰਬਤਾਂ, ਕਿਲੇਆਂ ਵਿਚ ਉਗੇ ਤਿਨਕੇ ਜਾਂ ਘਾਹ ਨੂੰ ਵਿਛਾ ਕੇ ਜਾਂ ਫੈਲਾ ਕੇ ਖੁਦ ਅੱਗ ਜਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਲਗਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਅਜੇਹਾ ਕਰਦੇ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। ਅਜੇਹਾ ਆਦਮੀ ਬਿਨਾ ਕਾਰਣ ਜੀਵ ਘਾਤ ਕਰਕੇ ਬੇਅਰਥ ਦੰਡ ਦਾ ਭਾਗੀ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਅਜੇਹਾ ਪੁਰਸ਼ ਬੇਅਰਥ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਘਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਾਪ ਕਰਮ (ਸਾਵਦਯ ਕਰਮ) ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਦੂਸਰਾ ਅਨਰਥ ਦੰਡ ਪ੍ਰਤਯਕ ਕ੍ਰਿਆ ਸਥਾਨ ਹੈ । (18)
3. ਹਿੰਸਾ ਦੰਡ ਪ੍ਰਤਯਕ ਕ੍ਰਿਆ ਸਥਾਨ—
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੀਸਰਾ ਹਿੰਸਾ ਦੰਡ ਪ੍ਰਤਯਕ ਕ੍ਰਿਆ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਤਰੱਸ ਭੈ ਸਥਾਵਰ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਦੰਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਇਸ (ਤਰਸ ਜਾਂ ਸਥਾਵਰ) ਨੇ ਮੇਰੇ ਜਾਂ ਮੇਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੂੰ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਦੂਸਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ, ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਮਾਰੇਗਾ । ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਦੂਸਰੇ ਤਰੱਸ ਤੋਂ ਸਥਾਵਰ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਦੰਡ ਦਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਜੇਹਾ ਕਰਦੇ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਸਮਝਦਾ ਹੈ । ਅਜੇਹਾ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਦੰਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਜੇਹੇ ਪੁਰਸ ਨੂੰ ਸਾਵਦਯ ਕਰਮ ਦਾ ਬੰਧ ਦੰਡ ਹੈ । ਇਹ ਤੀਸਰਾ ਕ੍ਰਿਆ ਸਥਾਨ ਹਿੰਸਾ ਦੰਡ ਪ੍ਰਤਯਕ ਹੈ ! (19)
4. ਅਕਸਮਾਤ ਦੰਡ ਕ੍ਰਿਆ ਸਥਾਨ
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੌਥਾ ਕ੍ਰਿਆ ਸਥਾਨ ਅਕਸਮਾਤ ਦੰਡ ਪ੍ਰਤਯਕ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਘੋਰ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਮਿੱਰਗ ਮਾਰਨ
ਦੀ ਹਰਕਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਮਿਰਗ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰਖਦਾ ਹੈ, ਮਿਰਗ ਮਾਰਨ ਚੱਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
-
6
‘ਇਹ ਮਿਰਗ ਹੈ ਇਹ ਜਾਂਣਕੇ ਕਿਸੇ ਇਕ ਮਿਰਗ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਖੀਚ ਕੇ ਤੀਰ
(174)
