________________
ਪਹਿਲਾ ਅਧਿਐਨ ਪੁੰਡਰੀਕ
ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਰੁਤ ਸਕੰਧ ਵਿਚ ਜੋ ਗੱਲਾਂ ਦਸੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਇਸ ਦੂਸਰੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਹੈ । ਇਸੇ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤੀ ਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਮਹਾਂ ਅਧਿਐਨ ਕਿਹਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਸਤ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿਚ ਦੋ ਹੀ ਗਾਥਾ ਰੂਪ ਹਨ ।
| ਇਸ ਦੂਸਰੇ ਭਾਗ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਧਿਐਨ ਪੁੰਡਰੀਕ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਸੋ ਪਖੰਡੀਆਂ ਵਾਲਾ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਇਕ ਰੂਪਕ ਰਾਹੀਂ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਮੱਤਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
“ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਹੈ । ਉਸ ਦੇ ਠੀਕ ਵਿਚਕਾਰ ਇਕ ਸੌ ਪੰਖੜੀਆਂ ਵਾਲਾ ਸਫੈਦ ਕਮਲ ਖਿਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਇਕ ਪੁਰਸ਼ ਪੂਰਵ ਵਲੋਂ ਆਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਮਲ ਵੇਖਿਆ ! ਉਹ ਕਮਲ ਲੈਣ ਲਈ ਝੀਲ ਅੰਦਰ ਗਿਆ । ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਝੀਲ ਵੱਲ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਗਿਆ, ਪਾਣੀ ਡੂੰਘਾ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਪੁਰਸ਼ ਕਮਲੇ ਤੱਕ ਨਾ ਪਹੁੰਚ ਸਕਿਆ । ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਪੱਛਮ, ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਲੋਂ ਕਮਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਇੱਛੁਕ ਆਉਂਦੇ ਗਏ, ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚਕਾਰ ਭਿਆਨਕ ਚਿੱਕੜ ਵਿਚ ਫਸਦੇ ਗਏ । | ਫੇਰ ਅਚਾਨਕ ਇਕ ਤਿਆਗੀ ਭਿਖਸ਼ੂ ਅਇਆ, ਉਹ ਕਿਨਾਰੇ ਤੇ ਖੜਾ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਨੇ ਕਮਲ ਨੂੰ ਤੱਕਿਆ, ਪਰ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤਰਾਂ ਚਿੱਕੜ ਵਿਚ ਨਾ ਫਸਿਆ । ਉਸਨੂੰ ਕਿਨਾਰੇ ਤੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਕਮਲੇ ਨੂੰ ਅਵਾਜ ਦਿੱਤੀ, ਤਾਂ ਕਮਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਉਸ ਤਿਆਗੀ ਭਿਖਸ਼ੂ ਕੋਲ ਆ ਗਿਆ।
ਰੂਪਕ ਦਾ ਸਾਰ :
ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਝੀਲ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਰਮਰੂਪੀ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਕਾਮਭੋਗ ਰੂਪੀ ਚਿੱਕੜ ਪਿਆ ਹੈ । ਅਨੇਕ ਦੇਸ਼ ਚਾਰੋਂ ਤਰਫ ਫੈਲੇ ਕਮਲ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ । ਵਿਚਕਾਰ ਪੰਡਰੀਕ ਕਮਲ ਰਾਜਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ । ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਘੱਖਨ ਵਾਲੇ ਚਾਰੇ ਆਦਮੀ, ਚਾਰ ਅਨੈਤੀਰਥੀ (ਦੂਸਰੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਾਂ) ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ । ਸਮਝ ਦਾਰ ਭਿਖਸ਼ੂ ਧਰਮ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ । ਕਿਨਾਰਾ ਧਰਮ ਰੂਪੀ ਤੀਰਥ ਹੈ । ਭਿਖਸ਼ੂ ਦਵਾਰਾ
(142)
