________________
ਦੇਵਤਾ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਆਯੂ (ਉਮਰ) ਸ਼ੁਭ ਆਯੂ ਹੈ । ਪਸ਼ੂ ਤੇ ਨਾਰਕੀ ਦੀ ਅਸ਼ੁਭ | ਆਯੁ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਮ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਤਮਾ, ਨਜ਼ਰ, ਅਮਰ ਅਤੇ ਅਜਨਮਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਪਹਿਲੇ ਚਾਰ ਕਰਮ ਘਾਤੀ ਹਨ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਅਘਾਤੀ । ਚਾਰ ਗਤੀਆਂ ਦੇ ਆਯੂ ਕਰਮ ਦੇ ਸਬੰਧ ਦੇ ਕਾਰਣ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ :
ਨਰਕ ਆਯੂਸ ਦਾ ਕਾਰਣ :-1) ਮਹਾਂ ਹਿੰਸਾ ਕਰਨਾ 2) ਜਰੂਰਤ ਤੋਂ ਵਧ | ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਕਰਨਾ 3) ਮਾਂਸ ਅਹਾਰ 4) ਪੰਜ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਹਤਿਆ ਕਰਨਾ ਹੀ ਨਰਕ ਵਿਚ ਹੋਣ ਆਯੁਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਣ ਹਨ ।
| ਪਸ਼ੂ ਆਯੂਸ਼ ਦੇ ਕਾਰਣ :-1) ਪੰਰਬਚਨ :--ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਠੱਗੀ ਕਾਰਣ 2) ਮਾਈਆਂ :--ਕਪਟ ਕਰਨ ਕਾਰਣ 3) ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਕਾਰਣ 4) ਨੇ ਨਾਪ ਤੋਲ ਵਰਤਣ ਕਾਰਣ ਜੀਵ ਆਤਮਾ ਪਸ਼ੂ ਜੂਨ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
| ਮਨੁੱਖ ਆਯੂਸ਼ ਦਾ ਕਾਰਣ :-1) ਸਰਲਤਾ (2) ਨਿਮਰਤਾ 3) ਦਿਆਲਤਾ (4) ਈਰਖਾ ਭਾਵ ਦਾ ਤਿਆਗ
| ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਆਯੂ ਦਾ ਕਾਰਣ :-1} ਸਾਧੂ ਧਰਮ ਪਾਲਣ ਕਰਕੇ 2) ਹਿਸਬ ਧਰਮ ਪਾਲਣ ਕਾਰਣ3) ਅਕਾਮ ਨਿਰਜਰਾ 4) ਬਾਲਕੱਪ [ਅਗਿਆਨਤਾ ਪੂਰਵਕ ਕੀਤੀ ਤਪਸਿਆ !
ਲੇਸ਼ਿਆਂ ਲੇਸ਼ਿਆ ਸ਼ਬਦ ਜੈਨ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ । ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ | ਪੁਦਗਲੇ ਦਰਵ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਪਰਿਣਾਮ । ਆਤਮਾ ਚੇਤੰਨ
ਹੈ । ਜੜ ਸ਼ਰੀਰ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੈ ! ਫੇਰ ਵੀ ਸੰਸਾਰੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਆਤਮਾ ਦਾ ਇਸ ਜੜ | ਦਰੱਵ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਜੀਵ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੈ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਦਗਲਾਂ ਰਾਂਹੀ ਜੀਵ ਦੇ | ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਸ ਨੂੰ ਦਰੱਵ ਲੋਸ਼ਿਆ ਆਖਦੇ ਹਨ । ਦਰਵ ਲੇਸ਼ਿਆ
ਪੁਦਗਲ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਵਰਨ, ਗੰਧ, ਰਸ ਅਤੇ ਸਪਰਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪਹਿਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਲੇਸ਼ਿਆਵਾਂ ਅਸ਼ੁਭ ਹਨ । ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸ਼ੁਭ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਤੇ ਰੰਗ ਵੀ ਦਰਵ ਲੇਸਿਆ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
| ਖਾਣ, ਪੀਣ, ਰਹਿਣ, ਸਹਿਣ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਵਾਯੂ ਮੰਡਲ ਦਾ ਸ਼ਰੀਰ ਤੇ ਮਨ 'ਤੇ ਆਸਰੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਨ ਇਕ ਹਨ । ਇਸੇ ਕਾਰਣ ਇਕ ਦਾ ਅਸਰ ਦੂਸਰੇ ਤੇ ਪਾਦੇ ਹੈ ।
ਦਰਵ ਲੇਖ਼ਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਭਾਵ ਸ਼ਿਆ ਬਣਦੀ ਹੈ । ਦਰਵ ਲਸ਼ਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਵਿਚਾਰ ਬਣਦੇ ਹਨ । ਇਹੋ ਭਾਵ ਲੇਸ਼ਿਆ ਹੈ । ਲੇਸ਼ਿਆ ਨਾਲ ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਹਿਣ
| ੨੧੫ 231
