________________
ਅਭਿਨੰਦਨ
ਜੈਨ ਅਚਾਰਿਆ ਸੀ ਸ਼ੁਸ਼ੀਲ ਕੁਮਾਰ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ
ਗੋਲਮੇਜ ਕਾਨਫਰੰਸ ਤੇ ਅਹਿੰਸਾ
ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਤੱਰਕ੍ਰਿਤਾਗ ਜੈਨ ਆਗਮ ਤਾਂ ਹੈ ਪਰ ਇਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਕ੍ਰਿਤ ਵੀ ਹੈ । ਸਾਰੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਸਿਧਾਂਤਾ ਦਾ ਵਿਵੇਚਨ ਸ਼੍ਰੀ ਸੂਤਰਕ੍ਰਿਤਾਗ ਸੂਤਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਜਿਥੋਂ ਤਕ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਸਵਰੂਪ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਆਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੋਲਮੇਜ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਾਤਨ ਇਤਿਹਾਸ ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਤਰਕ੍ਰਿਤਾਂਗ ਸੂਤਰ ਵਿਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਨੇ ਵੀ ਪਾਵਦਕ (ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਮੱਤ) ਵਾਲੇ ਹਨ ਉਹ ਇਕ ਗੋਲਮੇਜ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕਰਕੇ ਬੈਠਦੇ ਹਨ। ਉਥੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉਠਦਾ ਹੈ “ਅਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ?' ਸਮਾਧਾਨ ਹੈ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਸੁੱਖ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ।” ਅੱਗ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਨਾਲ ਜੋ ਪੀੜ ਹੋਵੇਗੀ ਉਹ ਕਿਸੇ ਇਕ ਫਿਰਕੇ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਜਿਥੇ ਵੀ ਪ੍ਰਾਣੀ ਮਾਤਰ ਹੈ ਉਥੇ ਅੱਗ ਦੇ ਸਪਰਸ਼ ਨਾਲ ਪੀੜ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ । ਅਹਿੰਸਾ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿ ਅਹਿੰਸਾਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਖਾਲੀ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਹੀ ਜੀਵਨ ਨਹੀਂ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮੂਲ ਕੇਂਦਰ ਹੈ । ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੇ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਧਰਮ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਟਿਕਾਈ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਆਤਮਾ ਤੇ ਕਰਮ
“ਜੋ ਤੁਹਾਡੀ ਆਤਮਾ ਦੇ ਉੱਲਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਵਿਵਹਾਰ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਨਾਲ ਨਾ ਕਰੋ ਇਹ ਇਕ ਸਿਧਾਂਤ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋ ਗਿਆ । ਜੋ ਸ਼੍ਰੀ ਸੂਤਰ ਕ੍ਰਿਤਾਂਗ ਵਿਚ ਈਸ਼ਵਰ ਕਰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਆਈ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਕਰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਆ ਗਈ । “ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ" ਇਹ ਮੰਨਣ ਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਆਵੇਗੀ । ਪਰ ਕਰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਹਰ ਜੀਵਨ, ਹਰ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਦਰਅਸਲ ਆਰਹਤ ਧਰਮ (ਜੈਨ ਧਰਮ) ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਮੂਲ ਆਦਰਸ਼ ਹੈ, ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਚ ਛਿਪੇ ਆਤਮ ਤੱਤਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ । ਆਤਮਾ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹੋ ਨਹੀਂ, ਜੋ ਇਕ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸਭ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਹੁਣ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਢੂੰਡਦੇ ਜਾਵੋ, ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਆਪ ਇਕ ਨੂੰ ਸਮਝ ਜਾਵੋਗੇ । ਸਭ ਕੁਝ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਦ ਸਭ ਨੂੰ ਢੂੰਡਗੇ ਤਾਂ ਇਕ ਖੁਲ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਕ ਅਤੇ ਸਭ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ । ਇਹ ਸਿਧਾਂਤ ਇਕ ਕਸੋਟੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ।
(ੳ)
