________________
ਰਾਜਾ ਮੂਲ ਦੇਵ ਵੇਨਾਤਟ ਨਗਰ ਦੇ ਰਾਜਾ ਮੂਲ ਦੇਵ ਰਾਜਾ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਜੈਨੀ ਨਗਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆ ਦੇਵਦੱਤਾ ਦੇ ਘਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਅਚਲ ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਬਾਣੀਆਂ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਵੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਦੇਵਦੱਤਾ ਅਮੀਰ ਮੂਲ ਦੇਵ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਲਈ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਦੇਵਦੱਤਾ ਲਈ, ਅਚਲ ਨੂੰ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਪੁੱਤਰੀ! ਉਸ ਜੂਏਬਾਜ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਫਸੀ ਹੋਈ ਹੈਂ? ਤੇਰੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਪਿੱਛੇ ਤਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵੱਧ ਦਿਵਾਨੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਇਸ ਨਿਰਗੁਣ ਆਦਮੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਫਿਰਨ ਦਾ ਕੀ ਲਾਭ’’ ? ਮਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਦੇਵਦੱਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮਾਂ! ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ ਨਿਰਗੁਣ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਗਿਆਨਵਾਨ ਹੈ। ਮਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਪੁੱਛਿਆ, “ਇਹ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਗਿਆਨਵਾਨ ਹੈ? ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਅਚਲ ਤੋਂ ਤੇਜ ਹੈ? ਕੀ ਇਹ ਤਰਕ ਕਲਾਂ ਵਿੱਚ
ਵੀਨ ਹੈ? ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਕੀ ਦੋਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਣ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਹੈ ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਮਾਂ ਦੇ ਆਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦੇਵਦੱਤਾ ਨੇ ਗੰਨਾ ਚੂਪਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ। ਦੇਵਦੱਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਅਚਲ ਇੱਕ ਰੇਹੜੀ ਗੰਨਿਆਂ ਦੀ ਭਰ ਲਿਆਇਆ ਅਤੇ ਦੇਵਦੱਤਾ ਦੇ ਅੱਗੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀ। ਦੇਵਦੱਤਾ ਨੇ ਆਖਿਆ, “ਮਾਂ! ਵੇਖ ਅਚਲ ਮੈਨੂੰ ਹੱਥਨੀ ਸਮਝ ਕੇ ਖਾਣ ਲਈ ਗੰਨੇ ਦੀ ਰੇਹੜੀ ਭਰ ਲਿਆਇਆ ਹੈ”। ਮਾਂ ਨੇ ਆਖਿਆ, “ਹੁਣ ਤੂੰ ਮੂਲ ਦੇਵ ਨੂੰ ਆਖ ਕਿ ਉਹ ਗੰਨੇ ਲੈ ਕੇ ਆਵੇ। ਦੇਵਦੱਤਾ ਨੇ ਮੂਲ ਦੇਵ ਕੋਲ ਗੰਨਾ ਚੂਪਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ। ਮੂਲ ਦੇਵ ਨੇ ਇੱਕ ਗੰਨਾ ਸਾਫ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਛਿਲਕ ਉਤਾਰ ਕੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਗੰਡੇਰੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ, ਇਕ ਤਸ਼ਤਰੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਦੇਵਦੱਤਾ
[31]
