________________
ਰਾਹੂ ਦਾ ਕਾਲਾ ਵਿਮਾਨ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਚੰਦਰਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਕੇ ਚਾਰ ਉਂਗਲ ਹੇਠਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ॥143॥
ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ 15 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਮਾਂ ਦਾ 62ਵਾਂ ਭਾਗ ਰਾਹੂ ਦੇ ਹੱਟਣ ਨਾਲ ਹਰ ਰੋਜ ਵੱਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੇ ਉਨਾਂ ਹੀ ਢੱਕਣ ਨਾਲ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 144॥ ਚੰਦਰਮਾਂ ਦੇ 15 ਭਾਗ 15 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਲਸਲੇ ਵਾਰ ਰਾਹੂ ਦੇ 15 ਭਾਗਾਂ ਤੋਂ ਹਟਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾਂ ਦੇ 15 ਭਾਗ 15 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਹੂ ਦੇ 15 ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। | 145 |
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਚੰਦਰਮਾਂ ਵੱਧੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਚੰਦਰਮਾਂ ਉਤਰਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਕਾਲਖ (ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ) ਅਤੇ ਚਾਂਦਨੀ (ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ) ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ॥146॥
ਜ਼ਯੋਤਿਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਭਾਗ:
ਮਨੁੱਖ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਉਤਪਨ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੇ ਚੰਦਰਮਾਂ, ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਸਮੂਹ ਆਦਿ ਪੰਜ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜ਼ਯੋਤਿਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ॥ 147॥
ਇਸ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਮਨੁੱਖ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜੋ ਚੰਦਰਮਾਂ, ਸੂਰਜ, ਗ੍ਰਹਿ, ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਨਛੱਤਰ ਹਨ ਨਾਂ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਉਹ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹਿਦਾ ਹੈ। ॥148॥
ਜੰਬੂ ਦੀਪ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਮਾਂ, ਸੂਰਜਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰ:
ਇਹ ਚੰਦਰਮਾਂ, ਸੂਰਜ ਜੰਬੂ ਦੀਪ ਵਿੱਚ ਦੋਗੁਣੇ ਭਾਵ ਦੋ ਚੰਦਰਮਾਂ ਦੋ ਸੂਰਜ, ਲਵਨ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਗੁਣਾਂ ਭਾਵ ਚਾਰ ਚੰਦਰਮਾਂ, ਚਾਰ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਲਵਨ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ
19
