________________
ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਹਨ । ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਈਸ਼ਵਰ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਕਰਤਾ ਕਰਮ ਫਲ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਰਮ ਮੁਕਤ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਆਖਿਆ ।
ਆਤਮਾ ਨੂੰ 'ਤਮਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਬੰਧਨ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ! ਜਦ ਤੱਕ ਜਨਮ ਮਰਨ ਹੈ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਬੰਧਨ ਰਹੇਗਾ । ਪਾਪ ਤੇ ਪੁੰਨ ਮੱਨੁਖ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੁਖ ਹਨ । ਆਤਮਾ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਵੱਸ ਪੈ ਕੇ, ਕਿੰਨੇ ਜਨਮ ਧਾਰਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ . ਅਗੇ ਕਿੰਨੇ ਕਰੇਗੀ, ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਣਾ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਸਾਧੂਆਂ ਦੇ 5 ਮਹਾਵਰਤਾਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹਿਸਥਾਂ ਲਈ ਛੋਟੇ 12 ਵਰਤਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ । ਸ਼ਾਵਕ ਦੇ 12 ਵਰਤ
(1) ਅਹਿੰਸਾ - ਚਲਦੇ ਫਿਰਦੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਸੂਰ ਤੋਂ ਤੰਗ ਕਰਨਾ, ਗੁਲਾਮ ਬਣਾਉਣਾ, ਕਾਇਰਤਾ ਵਿਖਾਉਣਾ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਫਰਤ ਕਰਨਾ ਪਹਿਲਾ ਹਮਲਾ, ਕਰਨਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਹੀ ਅਹਿੰਸਾ ਅਣੂਵਰਤ ਹੈ ।
(2) ਸੱਚ - ਮੋਟਾ ਝੂਠ ਬੋਲਣਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਹੋਵੇ, ਗਾਂ, ਜਮੀਨ ਜਾਂ ਲੜਕੀ ਸਬੰਧੀ ਝੂਠ ਬੋਲਣਾ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੋਟੇ ਝੂਠਾਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਸੱਚ ਅਣੂਵਰਤ ਹੈ ।
(3) ਅਸਤੈ :- ਮੋਟੀ ਵਸਤਾਂ ਚੋਰੀ ਕਰਨਾ, ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਚੋਰੀ ਕਰਨਾ, ਸਮਗਲਿੰਗ ਕਰਨਾ, ਗਲਤ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਠੀਕ ਤੇ ਠੀਕ ਨੂੰ ਗਲਤ ਚੀਜ਼ ਆਖ ਕੇ ਵੇਚਣਾ, ਗਲਤ ਵਟੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ, ਚੋਰੀ ਦਾ ਧੰਦਾ ਕਰਵਾਉਣਾ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਹੀ ਅਸਤੈ ਅਣੂਵਰਤ ਹੈ ।
(4) ਬ੍ਰੜ੍ਹਮਚਰਜ਼ :- ਆਪਣੀ ਇਸਤਰੀ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਹਰ ਔਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ, ਭੈਣ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰੀ ਸਮਝਣਾ । ਇਹ ਹੀ ਮਹਾਨ ਮਚਰਜ ਅਣੂਵਰਤ ਹੈ ।
(5) ਅਪਰਿਗ੍ਰਹਿ :- ਖੇਤ, ਧਨ, ਅਨਾਜ, ਰੋਜਾਨਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਦੀਆਂ ਚੀਜਾਂ ਦੀ ਹੱਦ ਨਿਸਚਿਤ ਕਰਨਾ, ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨਾ ਕਰਨਾ ਹੀ ਅਪਰਿਗ੍ਰਹਿ ਅਣੂਵਰਤ ਹੈ ।
(6) ਦਿਮਾਨ :- ਚਹੁੰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਪਾਸੇ ਵਿਉਪਾਰ ਆਦਿ ਸਬੰਧੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਹੱਦ ਨਿਸਚਿਤ ਕਰਨਾ ।
(7) ਭੋਗ, ਉਪਭੋਗ ਪ੍ਰਮਾਨ :- ਖਾਣ, ਪੀਣ, ਐਸ਼, ਇਸ਼ਰਤ ਅਤੇ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਆਦਿ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਹੱਦ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨਾ ।
(8) ਅਨਰਥ ਦੰਡ ਵੇਰਮਣ :- ਬਹੁਤ ਪਾਪਕਾਰੀ, ਬੇਕਾਰ ਧੰਦੇ ਨਾ ਕਰਨਾ ।
ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ
