________________
७६१
प्रियदशिमी टीका म०३ गा ९ सप्तमनिदवगोष्ठमाहिलरष्टान्त न श्रुतम् ? आचार्येणोक्तम्-त्वया सम्यक् श्रुतम् , इदमित्यमेव नान्यथा । तदनु विन्ध्येन गोष्ठमाहिलोक्त कथितम् । आचार्यों वदति-एतत् सर्व मिथ्या, यथा अय:पिण्ड वहिः सर्वात्मना सध्यते वियुज्यते च, एव कर्माऽपि । न तु देहकञ्चुक. वत् स्पृष्टमार भवति।
- यद्यात्माऽन्यप्रदेशस्थ कर्मादायात्मानमनुवेष्टयेत् , तदा कञ्चुकोपमा घटेत, किंतु मूनविरोधादपसिद्धान्तःस्यात् । मूत्रे हि अन्यप्रदेशस्थस्य कर्मणो ग्रहण निषिध्यते। गुस्ने इसका मर्म नहीं जाना है। गोष्ठमाहिलकी बात सुनकर विन्ध्यमुनि को सदेह हो गया और जाकर अपने गुरुमहाराजसे कहा कि क्या मैंने पढ़ते समय पाठ आपके पास अच्छी तरह नहीं सुना है, जो इसका अर्थ इस प्रकार नहीं है, ऐसा गोष्ठमाहिलजी कह रहे हैं। गुरु ने सुनकर करा-नहीं ऐसा नहीं है-तुमने पाठ ठीक सुना है, यह जैसा तुम कह रहे हो वैसा ही है। गोष्ठमाहिल जो फहते है वह ठीक नहीं है, मिथ्या है, जिस प्रकार लोहे के पिंड में अग्नि सस्मिना प्रविष्ट होती है और वियुक्त भी होती है ठीक इसी प्रकार फर्म भी आत्मप्रदेशों के साथ एक क्षेत्रावगाह होकर पधते है और वियुक्त होते हैं। कचुक जैसे शरीर पर स्पृष्टमात्ररूपमें रहता है इस प्रकार कर्म आत्मा में नहीं रहते हैं।
कचुक की उपमा तो तय सुसगत चैठ सकती कि जब आत्मा अन्य प्रदेशस्थ कर्म को ग्रहण कर अपने आप में अनुवेष्टित करता। પ્રમાણે વાત સાંભળીને વિધ્યમુનિના મનમાં સદેહ જાગે અને તેણે જઈ પિતાના ગુરુમહારાજ ને કહ્યું કે મેં ભણતી વખતે આપની પાસેથી પાઠ ખરેખર સાભ નથી, જેથી એને અર્થ એ પ્રકારને ન હોઈ શકે એવું ગોખમાહિલજી કહી રહ્યા છે. આ સાભળીને ગુરુએ કહ્યું-નહી, એમ નથી તમે પાઠ સાભળે છે તે બરાબર છે, અને તમે જેમ કહે છે તે જ બરાબર છે. ગેઇમહિલજી જે કહે છે તે બરોબર નથી, મિથ્યાત્વ છે, જે રીતે લોઢાના પિડમાં અવિન સર્વાત્મના પ્રવિણ થાય છે અને વિયુક્ત પણ થાય છે એજ પ્રમાણે કર્મ પણ આત્મપ્રદેશની સાથે એક ક્ષેત્ર અવગાહ થઈને બધાય છે અને વિયુક્ત થાય છે કચુક જેમ શરીર ઉપર સ્પર્શ રૂપે જ રહે છે, એજ રીતે કમ પણ આત્મામાં રહેતા નથી
કચની ઉપમા તે ત્યારે જ સુસંગત થઈ શકે કે ત્યારે આત્મા અન્ય પ્રદેશસ્થ અને ગ્રહણ કરી તેને પોતાનામાં મેળવી ત્યે પરતુ એવી માન્યતા
उ०१७
