________________
७२४
उत्तराभ्ययनको यस्तु प्रतिवस्तुविभागः-एते हस्तिनः, अमी अश्वाः, इमे स्थाः, एते पदातयः, एते खकुन्तादयः, शिरस्त्राणकाचादयः, पटटिकाः, बना., पताकाः ढका-शाकाहलादयः, करभरासभादयश्चेत्यादिको भेदाध्यमायः सोऽनेकोपयोग उच्यते।
'मम वेदना वर्तते' इत्येव सामान्यरूपतया युगपत् शीतोष्णरूप ज्ञानद्वय वर्तते, किन्तु-शीतोप्णवेदनाविशेषतया युगपदुपयोगद्वय न भाति । पूर्व सामान्यज्ञानसापेक्ष विशेषज्ञान भाति । सामान्यस्यानेकविशेपाश्रयत्वात् । पूर्व वेदनासामान्य गृहीत्वा __ धनगुप्त आचार्य उत्तर देते है-अच्छा वत्स! सुनो-सामान्य उपयोग का नाम एक उपयोग है, इसका तात्पर्य यह है कि जसेसेना वन आदि का जो ज्ञान होता है उसमे भिन्न २ पदार्थो का युगपत् ज्ञान नहीं होता है । एक साथ सामान्यतया सब का ज्ञान होता है। इसीका नाम सामान्य उपयोग एक उपयोग है। जहा प्रति वस्तु का अलग २ ज्ञान होता है जैसे ये हाथी है, ये घोडे हैं, ये रथ है, य पदाति हैं, ये खड्ग कुन्त आदि हथियार है, ये शिरस्त्राण हैं, ये कवच है, इत्यादि, इसका नाम अनेक उपयोग है। विशेष पदार्थों के ग्रहण में एक काल मे एक ही उपयोग-ज्ञान उपयोग होता है। ___ "मुझे वेदना हो रही है" यहा पर सामान्यरूप से एक साथ शीतोष्णरूप दो ज्ञान हैं किन्तु-शीतउष्ण वेदना विशेषरूप से एक साथ दो उपयोग नही ह । पहिले सामान्य ज्ञान होता है पश्चात् विशेषज्ञान होता है। विशेषज्ञान सामान्यज्ञानसापेक्ष ही होता है,
ધનગુપ્તાચાર્ય ઉત્તર આપે છે કે હે વત્સ! સાભળે સામાન્ય ઉપય ગનું નામ એક ઉપયોગ છે એ કહેવાનો આશય એ છે કે, જેમ-સેના, વન, વિગેરેનું જે જ્ઞાન થાય છે તેમાં અલગ અલગ પદાર્થોનું યુગપત્ જ્ઞાન થતું નથી પણ એક સાથે સામાન્યત સનું જ્ઞાન થાય છે એનું નામ સામાન્ય ઉપગ-એક ઉપગ છે જ્યાં દરેક વસ્તુનું અલગ અલગ જ્ઞાન થાય છે જેમકે આ હાથી છે, આ ઘડો છે, આ રથ છે, આ પદાતિ છે, આ ખગ કુત આદિ હથીયાર છે, આ શિરસ્ત્રાણ છે, આ કવચ છે, વિગેરે વિગેરે' આનું નામ અનેક ઉપયોગ છે વિશેષ પદાર્થોના ગ્રહણમાં એક કાળમાં એક જ ઉપયોગ-જ્ઞાન-ઉપયોગ હોય છે
મને વેદના થઈ રહી છે” અહી સામાન્ય રૂપથી એક સાથે શીતાણુ રૂપ બે જ્ઞાન છે પરંતુ શીત–ઉણુ વેદના વિશેષરૂપથી એક સાથે બે ઉપયોગ નથી પહેલા સામાન્ય જ્ઞાન થાય છે અને પછીથી વિશેષજ્ઞાન થાય છે
