Page Text
________________
१५४
उत्तराध्ययनले ___ यदि कृतमपि क्रियते, तदाऽन्येऽपि दोपाः सन्ति, तथारि-पदि कृतमपि क्रियते, अर्थात्-क्रियमाण गत मन्यते तदा घटादिकार्योत्पादनार्थ मृन्मदनचक्र भ्रमणादिकायाः क्रियाया पैफल्य स्यात् , तस्मिन् काले कार्यस्य घटस्य कतत्वाभ्युपगमात् , तस्य प्रागेव सत्वात् ॥ २ ॥
किञ्च-कृतं क्रियते इति यन्मन्यते तर प्रत्यक्षविरोध , यस्मादुरासे. पूर्व मृत्पिण्डावस्थायामविद्यमान, पथात् कुम्भकारादिन्यापारे घटादिकार्यजायमान दृश्यते उत्पत्तिकाले, तस्मादकतमेव क्रियमाण भवति ।। ३ ।। सद्भाव से कभी भी वहा मरन-होने-रूप क्रिया की परिसमाप्ति नहीं हो सकने के कारण किसी भी कार्य की पूर्णरूप से निपत्ति नहीं हो सकेगी। यह कार्यअनिप्पत्तिरूप प्रथम दोप है ।।९॥
यदि कृत भी "क्रियते " ऐसा माना जाय अर्थात् जो हो चुका है वह भी किया जाता है ऐसा ही पक्ष स्वीकार किया जाय तो इसका यह मी तात्पर्य होता है कि जो क्रियमाण है-हो रहा है-वह हो चुका ऐसा कहा जाता है तो इस पक्ष में यह सब से प्रवल दोष उपस्थित होता है कि घटादि कार्य की उत्पत्ति के लिये जो मिटा का मर्दन चाक का भ्रमण आदि क्रियाएँ को जारही हैं ये सय निष्फल हो जाती हैं, क्यों कि क्रियमाण अवस्था में भी घट कृत तो हो चुका तय उसके वर्तमान होनेसे निष्पन्न करने की क्या आवश्यकतारही यह दूसरा पक्ष है ॥२॥
और मा-"कृत क्रियते" यह व्यवहार इसलिये भी दषित साबित होता है कि जयतक घट उत्पन्न नहीं हो जाता है तब तक वह मृत्पिड તર ઘટત્પત્તિરૂપ ક્રિયાના સદૂભાવથી કદી પણ ત્યા ભવન–થવારૂપ ક્રિયાની પરિસમાપ્તિ ન થઈ શકવાના કારણે કોઈ પણ કાર્યની પૂર્ણ રૂપથી નિષ્પત્તિ થઈ શકશે નહી આ કાર્ય અનિષ્પત્તિરૂપ પ્રથમ દાવ છે ! ૧
से कृत ५९ "क्रियते" म्येभ मानवामा आवे मात २ पनी गये છે તે પણ કરવામાં આવી રહ્યું છે તે સ્વીકાર કરવામાં આવે છે તેનું એ તાત્પર્ય થાય છે કે, જે ક્રિયમાણ છે બની રહ્યું છે તે બની ચુકયુ એમ કહે વામાં આવે છે તે આ પક્ષમા એ બધાથી મોટા દેશે ઉપસ્થિત થાય છે ઘટાદિકાર્યની ઉત્પત્તિ માટે જે માટીન મદન અને ચકનું ભ્રમણ્ આદિ ક્રિયાઓ કરવામાં આવે છે તે બધી નિષ્ફળ બની જાય છે કેમકે, ક્રિયમાણ અવસ્થામાં પણ ઘટ કૃત તો થઈ ગયો છે એનું વર્તમાન થવાથી નિષ્પન્ન કરવાની કઈ આવશ્યકતા રહી જ આ બીજો મુદ્દો છે ૨
जी-" कृत क्रियते" मा ०५१९२ थेट भाट ५५ ति सामात થાય છે કે, જ્યા સુધી ઘટ ઉત્પન્ન નથી થતે ત્યા સુધી તે માટીના પિડની
| SR No. | 009352 |
| Book Title | Uttaradhyayan Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 961 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_uttaradhyayan |
| File Size | 28 MB |