________________
उत्तराभ्ययनसूने ___ अलमधिकेन, यथा चैतन्यमस्तीति मन्यते, क्या ऽऽत्माऽस्तीत्यपि मन्तव्यः । तथा चोक्तम्
ज्ञान सस्थ परस्थ वा यथा ज्ञानेन गृह्यते ।
ज्ञाता स्वस्थः परस्थो वा, तथा ज्ञानेन गृह्यताम् ।। १ ।। अथाऽऽत्मसत्त्वे तदभावे सर्पमम्बन्ध्यनुालम्भस्य हेतुत्व न सम्भवतीत्युच्यते, यतोऽयमप्यसिद्धो हेतुः, अहमस्मीत्यनुमनस्य सद्भापान , सर्व माणिना हि स्वस्य स्वस्यात्मन उपलम्भः प्रतिपेद्धमशक्य , केवलिना च सर्मात्मनामुपलभः प्रतिपेदुमशक्यः। सवेदन होता है । जिस प्रकार उक्त कथन से चैतन्य का सद्भाव माना जाता है उसी प्रकार आत्माका भी सद्भाव मानना चाहिये । कहा भी है
"ज्ञान स्वस्थ परस्थ वा, यथा ज्ञानेन गृह्यते । __ ज्ञाता स्वस्थो परस्थो वा, तथा ज्ञानेन गृह्यताम्" ॥१॥ जिस प्रकार अपने मे रहा हुआ ज्ञान, तथा दूसरे में रहा हुआ ज्ञान, ज्ञान से जाना जाता है उसी प्रकार अपने और दसरे में रहे ण ज्ञाता (आत्मा) को भी ज्ञान से ग्रहण कर लेना चाहिये ॥ १॥ __आत्मा के अभाव में जो अनुपलम्भरूप हेतु दिया गया है। सो आत्मा का अनुपलभ सब को होता है, यदि ऐसा कहा जाय तो यह हेतु असिद्ध हो जाता है, क्यों कि सब को आत्मा का अनुपलम्भ है एक तो यह बात इन्द्रियजन्य प्रत्यक्ष से जान नहीं सकते दूसरे प्रत्येक प्राणी को " अहमस्मि" इत्याकारक स्वसवेदनरूप प्रत्यक्ष से उसकी उपलब्धि
જે રીતે આ કથનથી ચિતન્યને સદૂભાવ માની લેવામા આવે એજ રીતે આત્માને પણ સદ્દભાવ માનવે જોઈએ કહ્યું પણ છે –
" ज्ञान स्वस्थ परस्थ वा, यथाज्ञानेन गृह्यते।
ज्ञाता स्वस्थो परस्थो वा, तथा ज्ञानेन गृह्यताम् ॥१॥" જે રીતે પોતાનામાં રહેલું જ્ઞાન તથા બીજામાં રહેલું જ્ઞાન જ્ઞાનથી જાણી શકાય છે એવી રીતે પિતામાં અને બીજામાં રહેવા આત્માને પણ જ્ઞાનથી સમજી લેવો જોઈએ
આત્માના અભાવમાં જે અનુપલમ્મરૂપ હેતુ આપેલ છે તે આત્માને અનુપલ ભ દરેકને થાય છે તેવું જે કહેવામાં આવે તે આ હેતુ સિદ્ધ બની જાય છે કેમકે, સઘળાને આત્માનું અનુપલભ છે એક તો આ વાત ઈન્દ્રિયन्य प्रत्यक्षथी omel नयी श४ात मी प्रत्ये: प्राणी " अहमस्मि " त्या
