________________
सुन्दरबोधिनीटीका वर्ग ३ अ. १ अङ्गतिगाथापति वर्णनम् २०७ रज्जुस्तम्भादिवद्विपत्कूपपतज्जनोद्धारकतयाऽवलम्बनम्, आधारो नाम-यमधिष्ठाय जन उन्नतिं गच्छति, स्वरूपाऽवस्थो वा वर्तते सः, यदवलबनेन च विपदो विनिवर्तन्ते तदालम्बनमिति तयोर्भेदः, चक्षुः नेत्रं तद्वत् सर्वेषां सकलार्थप्रदर्शकः, यदुक्तं-मेधिः, प्रमाणम्, आधारः, आलम्बनं, चक्षुरिति । नदेव स्पष्टप्रतिपत्तये औपम्यवाचिभूतशब्दसम्मेलनेन पुनरावर्तयति-मेधीभूत इत्यादि, यावदिति यावच्छब्देन 'पमाणभूए, आहारभूए, आलंबणभूए' इत्येषां संग्रहो बोध्यस्तत्रप्रमाणभूतः, आधारभूतः, आलम्बनभूतः. चक्षुर्भूतः, इतिच्छाया, पौनरुक्त्यवारणं तु मेधिरर्थान्मेधीभूतो मेधिसदृश इति यावत् । प्रमाणमर्थात प्रमाणभूतः प्रमाण सदृश इति यावत् । आधारोऽर्थादाधारभूत आधारसदृश इति यावत् । आलम्बनसदृश इति यावत् । चक्षुरर्थाचक्षुर्भूतश्चक्षुःसदृश ,इति यावत् इति रीत्या - तथा अङ्गति गाथापनि अपने कुटुम्बके भी आधार (आश्रय) थे, तथा आलम्बन थे, अर्थात् विपत्तिमें पड़नेवाले मनुष्यको रस्सी या स्तम्भके समान सहारे थे।
___ अङ्गति अपने कुटुम्बके चक्षु थे, अर्थात् जैसे चक्षु मार्गको प्रकाशित करना है वैसे ही अङ्गति कुटुम्बियोंके भी समस्त अर्थोके प्रदर्शक (सन्मार्गदर्शक) थे।
दूसरी वार मेधिभूत आदि विशेषण स्पष्ट बोधके लिये हैं। 'जाव' शब्दसे प्रमाणभूत, आधारभूत, आलम्वनभूत, चक्षुर्भूत, इनका संग्रह होता हैं । यहाँ स्पष्टनाके लिये 'भूत' शब्द अधिक दिया है, इसका तात्पर्य यह है कि अङ्गति गाथापति मेढी अर्थात् मेढीके सदृश थे, प्रमाण अर्थात् प्रमाणके सदृश थे, आधार अर्थात् आधारके सदृश
અંગતિ પિતાના કુટુંબને પણ આધાર (આશ્રય) હતા, તથા આલબન હતું, અર્થાત્ વિપત્તિમાં પડેલા મનુષ્યને દેરડું અથવા થાભલાના જેવા આધાર રૂપ હતો
અ ગતિ પિતાના કુટુમ્બના ચક્ષુરૂષ હતું, અર્થાત્ જેમ ચક્ષુ માર્ગને પ્રકાશિત કરે છે તેમ અંગતિ સ્વકુટુંમ્બિઓના પણ બધા અર્થોના પ્રકાશન (સન્માર્ગ श) तो
બીજીવાર મેધિભૂત આદિ વિશેષણ સ્પષ્ટ બોધને માટે આપેલા છે “નાવ શબ્દથી પ્રમાણભૂત, આધારભૂત, આલંબનભૂત, ચતુભૂત, એ બધાને સગ્રામ થાય છે. અહીં સ્પષ્ટતાને માટે સૂત” શબ્દ વધારે આવે છે એનું તાત્પર્ય એ છે કે અંગતિ.સેધિ અર્થાત મેધિની સમાન હતે પ્રમાણ અર્થાત પ્રમાણુની સમાન હતા, આધાર
