________________
-
मुन्दरबोधिनी टीका, अ. १ वर्ग २ पद्मकुमार वर्णनम् अध्ययनानि प्रज्ञप्तानि, प्रथमस्य खलु भदन्त ! अध्ययनस्य कल्पावतंसिकानां श्रमणेन भगवता यावत् सम्पाप्लेन कोऽर्थः प्रज्ञप्तः ? एवं खलु जम्बू: । तस्मिन् काले तस्मिन् समये चम्पा नाम नगरी आसीत् । पूर्णभद्रं चैत्यं, कूणिको राजा, पद्मावती देवी। तत्र खलु चम्पायां नगर्या श्रेणिकस्य राज्ञो भार्या कूणिकस्य राज्ञो लघुमाता काली नाम देवी आसीत् । सुकुमारः। तस्याः खलु देव्या: पुत्रः कालो नाम कुमार आसीत् । सुकुमारः। तस्य खलु कालस्य कुमारस्य पद्मावती नाम देवी अभवत् । सुकुमार० यावत् विहरति ।
ततः खलु सा पद्मावती देवी अन्यदा कदाचित् तस्मिन् तादृशे वामगृहे अभ्यन्तरतः सचित्रकर्मणि यावत् सिंहं स्वप्ने दृष्ट्वा खलु प्रतिबुद्धा । एवं अध्ययनोंका निरूपण किया है। उसके प्रथम अध्ययनमें किस भावका निरूपण किया है ?
सुधर्मा स्वामी कहते हैं
हे जम्बू ! उस काल उस समयमें चम्पा नामकी नगरी थी। वहाँ पूर्णभद्र चैत्य था। उसनगरीमें कूणिक राजा राज्य करता था उसके पद्मावती नामकी रानी थी। उस चम्पानगरीमें राजा श्रेणिककी पत्नी महाराज कृणिककी छोटी माता काली नामकी रानी थी जो अत्यन्त सुकुमार थी। उस रानीके एक कालकुमार नामका पुत्र था। उस कालकुमारकी पत्नी पद्मावती देवी जो अत्यन्त सुरूपा थी, वह पूर्वोपार्जित पुण्यसे मिले हुए मनुष्य सुखका अनुभव करती रहती थी।
उसके बाद एक दिन वह पद्मावती देवी अपने अत्युत्तम वासगृहमें सोयी हुई थी। उसके वामगृहकी दिवाले अत्यन्त मनोનિરૂપણ કર્યું છે તેના પ્રથમ અધ્યયનમાં કયા ભાવનું નિરૂપણ કર્યું છે?
સુધમાં સ્વામી કહે છે –
હે જખૂ! તે કાલે તે સમયે ચપા નામની નગરી હતી, તેમાં પૂર્ણભદ્ર ત્ય હતા તે નગરીમાં કૃણિક રાજા રાજ્ય કરતા હતા તેમને પદ્માવતી નામની રાણ હતી, તે ચ પાનગરીમા રાજા શ્રેણિકની પત્ની મહારાજ કૃણિકની નાની માતા કાલી નામની રાણી હતી જે અત્યત સુકુમાર હતી તે રાણીને એક કાલકુમાર નામને પુત્ર હતા, તે કાલકુમારની પત્ની પાવતી દેવી જે બહુ સવરૂપવાન હતી. તે પૂર્વ ઉપાજીત પુચથી મળેલા મનુષ્ય સુખને અનુભવ કરતી રહેતી હતી.
ત્યાર પછી એક દિવસ તે પદ્માવતી દેવી પિતાના અતિ ઉત્તમ વાસગૃહમાં સુતી હતી. તે વાસગ્રહની ભીંતે અત્યંત મનોહર ચિત્રોથી ચીતરાયેલી હતી. તે
