________________
सुन्दरपोधिनी टीका अ. १ कणिकस्य श्रेणिक घातकत्वे कारणम् यामास । तापमः क्षमा पारणां च स्वीकृत्य चतुर्थमासानन्तरं राजद्वारमागतः सर्वान् पुत्रजन्मोत्सवनिमग्नानवलोक्य पारणामकृत्वा पुनः परावृत्तः । उत्सवानन्तरं भूपः स्वभृत्यान् पृष्टवान्-भो ! किं तापसः पारणार्थमांगतवान ? | भृत्यैः कथितम्-पारणामकृत्येव गतवानसौ स्वाश्रमे। तत्र गत्वा वीतरागवचनामृतपानाभावात् तापमः क्रोधाग्निा प्रज्वलितः शुद्धधर्मश्रद्धारहितोऽसौ श्रेणिकं द्विषन् आरौद्रध्यानपूर्वकं मनस्येचं चिन्तयति-तिलतुषमात्रमपि यदि मे तपः करनेके लिए पुनः प्रार्थना की। तापसने राजाको क्षमा कर दिया
और पारणाके लिये उनके यहाँ आना स्वीकार कर लिया। चौथे मासका समाप्त होनेपर पारणोके लिये राजाके दरवाजेपर आया। संयोगसे उसी दिन राजाके घर लडका पैदा हुआ। अपने अन्ता. पुरपरिजनके सहित राजा उसी समारोहमें संलग्न था इमलिये राजाको तापसके आनेका ध्यान बिलकुल नहीं रहा । तापस पारणाके लिये भिक्षा न पाकर लौट गया । उत्सव धोतनेपर राजाने अपने परिचारकोंसे पूछा-क्या तापस पारणाके लिए आया था? उन्होने कहादेव ! एक तापम पारणाके लिए आया था किन्तु वह पारणा किया बिना ही अपने आश्रमको लौट गया।
तापस अपने आश्रममें आकर वीतरागके वचनरूपी अमृतपानके विना क्रोधाग्निसे जलता हुआ शुद्ध धर्मकी श्रद्धासे रहित होनेके कारण, श्रेणिक राजामे वेष करता हुआ आर्त-रौद्र-ध्यानपूर्वक इस प्रकार अपने मन में विचारने लगा-'यदि तिलतुषके बराबर તાપસે રાજાને ક્ષમા કરી દીધી તથા પારણા માટે તેને ત્યાં આવવાનો સ્વીકાર ક્ય
ચોથે માસ સમાપ્ત થતાં તે પારણા માટે રાજાને દ્વારે આ સોગથી તેજ દિવસે રાજાને ઘેર ઠાકર જન પિતાના અ ત પુરના પરિજનો સાથે રાજા તે પ્રસંગમાં લાગેલા હતા આથી રાજાને તાપસ આવવાનું બિલકુલ ધ્યાન મા ન રહ્યું તાપસને પારણા માટે ભિક્ષા ન મળવાથી પાછા ગયા
ઉત્સવ વીતી ગયા પછી રાજાએ પિતાના પરિચારકે (કરા) ને પૂછયું- “તાપ પારણા માટે આવ્યા હતા?” તેઓએ શુ–“હે દેવ! એક તાપસ પારણા માટે આવ્યે હતો પણ તે પારણા કર્યા વિના જ પિતાને આશ્રમે પાછે ગયે તાપસ પિતાના આશ્રમામાં આવી વીતરાગના વચનરૂપી અમૃતપાન વગરને ક્રોધરૂપી અગ્નિથી ખાતે બળને શુદ્ધ ધર્મ ની શ્રદ્ધાથી રહિત હેવાને કારણે શ્રેણિક રાજાના ઠેષ કરના આતરો-ધ્યાનપૂર્વક આ પ્રકારે પિતાના મનમાં વિચારવા લાગ્યા. જે તિલતુષ (તલનાં
