Page Text
________________
सुदर्शिनी टीका अ० २ सू० ५ नास्तिकवादिमतनिरूपणम् युक्ता । यतो हि स्वभारत एव कुतोऽपि किञ्चिदुत्पयते, न तर कारण विशेष नियम माहात्म्यमन्यथा कथ चेतनान्मनुष्यादेचेतन कामत्कुणादिक चेतनादचेतन मूत्रपुरीपादिकम्, अवेतनात् काठाचेनन घुणकीटादिकम् , अवेतनात्काष्ठादचेतन चूर्णादिक च जायते । नहि अचेतनस्य चेतनकारणता चेतनस्य चाचेतन कारणता युक्ता । तस्माज्जन्यजनक मारमानमेोत्पद्यमाना नामर्यानामम्ति नान्यो मातापितृपुत्रादि विशेष इति । मृपावादिता तु जन्यजनकभारस्य सर्वेषु तुल्यत्वेऽपि मातापित्रोरत्यस्थान में गमन करना नहीं है, (अम्मा पियरो नत्यि) माता पिता भी नहीं है-उत्पत्ति मात्र कारणता को लेकर मातृत्व पितृत्व की कल्पना युक्त नहीं है क्यों कि स्वभाव से ही चाहे जिससे चाहे जो उत्पन्न हो जाता इसमें कारणविशेष के नियम की कोई महत्ता नहीं है। यदि ऐसी यात मानी जावे नो फिर जो चेतन मनुष्यादि से चेतन का मत्कुण आदि उत्पन्न होते देखे जाते है चेतन से अचेतन मन पुत्र पुरिप आदि उत्पन्न होते देखे जाते हैं, अचेतन घुण कोट आदि उत्पन्न होते देखे जाते हैं, अचेतन काष्ठ से अचेतन चूर्ण आदि होते देखे जाते हैं सो ये सब कैसे उत्पन्न हो सकेंगे, क्यों कि अचेतन चेतन को चेतन के प्रतिकार णता नहीं होती है और चेतन को अचेतन के प्रतिकाणता नहीं होती है. इसलिये उत्पन्यमान पदार्थों में केवल जन्य जनक सवध मात्र ही सापेक्ष होता है-मातृत्व पितृत्व आदि सबध रिशेप नहीं । इस प्रकार के कथन में भी मृपावादिता इस प्रकार से आती है यद्यपि जन्य जनक
सिद्धिस्थानमा अमन ४२वानु नथी, "अम्मापियरो नत्थि" माता पिता ५y નથી,-ઉત્પત્તિમાત્ર કારણતાને લઈને માતૃત્વ પિતૃત્વની કલપના એગ્ય નથી કારણ કે સ્વભાવથી જ જે ઈચ્છે છે તે ઉત્પન્ન થઈ જાય છે–તેમા કેઈ કારણ વિશેષના નિયમનુ મહત્વ નથી જે એવી વાત માની લેવામાં આવે તે પછી ચેતન મનુષ્ય આદિથી ચેતન જ માકડ આદિ ઉત્પન્ન થતા જોવામાં આવે છે, ચેતનથી અચેતન મૃત્ર, મળ આદિ ઉત્પન્ન થતા જોવામાં આવે છે, અચેતન કાઠમાથી ચેતન કીડા આદિ ઉત્પન્ન થતા જોવામાં આવે છે, અચેતન કાષ્ઠમાથી અચેતન લાકડાનો વહેર આદિ થતા જોવામાં આવે છે તે બધુ કેવી રીતે ઉત્પન્ન થાય ? કારણ કે અચેતનને ચેતનના પ્રત્યે કારણતા હોતી નથી અને ચેતનને અચેતનના પ્રત્યે કારણતા હોતી નથી, તેથી ઉત્પન્ન થતા પદાર્થોમાં કેવળ જન્ય જન સ બ ધ જ સાપેક્ષ થાય છે-માતૃત્વ પિતૃત્વ આદિ વિશિષ્ટ સબ ધ નહીં તે પ્રકારના કથનમાં પણ મૃષાવાદિતા એ રીતે આવે છે જે કે જન્ય
| SR No. | 009349 |
| Book Title | Prashna Vyakaran Sutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1962 |
| Total Pages | 1106 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_prashnavyakaran |
| File Size | 36 MB |