________________
૨૪૮
जीवाभिगमसूत्रे
अनंता लोया, असंखेज्जा पुग्गलपरियट्टा, ते णं पुग्गलपरियट्टा आवलिया असंखज्जइभागो | तसे णं भंते ! तसत्ति कालओ केवच्चिरं होइ ? गोयमा ! जहन्नेणं अंतो मुहुत्तं, उक्कोसेणं असंखेज्जं कालं असंखेज्जाओ उस्सप्पिणीओसप्पिणीओ कालओ खेत्तआ असंखेज्जा लोया । थावरस्स णं भंते ! केवइयं कालं अंतरं होइ ? जहा तससंचिट्ठणाए । तसस्स णं भंते! केवइयं कालं अंतरं होइ ? गोयमा ! जहन्नेणं अतोमुहुत्तं उक्को सेणं वणस्सइकालो । एएसि णं भंते ! तसाणं थावराण य कयरे कयरेहिंतो अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ? गोयमा ! साव्वत्थोवा तसा, थावरा अनंतगुणा, सेतं दुविहा संसारसमावण्णगा जीवापन्नत्ता । दुविह पडिवत्ती समत्ता || सू० २८||
1
छाया - स्थावरस्य खलु भदन्त । कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता १ गौतम १ जघन्येनान्तर्मुहर्त्तम्, उत्कर्षेण द्वाविंशतिर्वर्षसहस्राणि स्थितिः प्राप्ता ॥ सस्य खलु भदन्त ? कियन्तं काल स्थितिः प्रज्ञप्ता ? गौतम ? जघन्येनान्तर्मुहर्त्तम् | उत्कर्षेण त्रयत्रिशत्सागरोपमाणि स्थितिः प्रज्ञप्ता । स्थावरः खलु भदन्त ? स्थावर इति कालतः किय चिरं भवति १ गौतम १ जघन्येनान्तर्मुहर्तम् उत्कर्षेणानन्तं कालम् । अनन्ता उत्सर्पिण्यवसर्पिण्यः कालतः, क्षेत्रतोऽनन्ता लोका असंख्याता पुद्गलपरावर्त्ताः । ते खलु पुहलपरावर्त्ता आवलिकाया असंख्येयभागः । त्रसः खलु भदन्त ? त्रस इति कालतः कियच्चिरं भवति ? गोतम ! जघन्येनान्तर्मुहर्तम् । उत्कर्षेणासंख्येयं कालम् | असंख्याता उत्सर्पिण्यवसर्पिण्यः, कालतः, क्षेत्रतोऽसंख्यता लोकाः || स्थावरस्य खलु भदन्त ! कियन्तं कालमन्तरं सवति ? यथा त्रससंस्थितौ त्रसस्य खलु भदन्त ? कियन्तं कालमन्तर भवति ? गौतम ? जघन्येवान्तर्मुहर्त्तम् उत्कर्षेण वनस्पतिकालः । पतेपां खलु भन्त ? त्रसानां स्थावराणां च कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा, तुल्या वा विशेषाधिका वा ? गौतम ! सर्वस्तोका स्वसाः स्थावरा अनन्तगुणाः । ते पते द्विविधाः संसारसमापन्नकाः जीवाः प्रज्ञप्ताः । द्विविधप्रतिपत्तिः समाप्ता । सू० २८||
स्थावरस्य - स्थावरनामकर्मोदयापन्नस्य जीवस्य खलु कियन्तं काल स्थिति - आयुष्यकाल, प्रज्ञप्ता-कथिअब सूत्रकार स्थावर भावकी और त्रस भाव की भवस्थितिरूप कालमानका प्रति હવે સૂત્રકાર સ્થાવર ભાવની અને સભાવની સ્થિતિરૂપ કાલમાનનું પ્રતિપાદન
टीका – 'थावरस्स णं भते !' भदन्त ! 'केवइयं कालं ठिई पन्नत्ता'