________________
७६५
अनगारधर्मामृतवपिणी टी० अ० १३ नन्दमणिकारभवनिरूपणम् दहणेहि य' असदहनै दम्भनः-तप्तलोहकोशादिना शरीरावयाविशेपे दाहकर णैश्च 'अण्डाणेहि य' अवस्नाने शरीरे कण्डूयनादिवारणार्थ तदनुकूलद्रव्यमिश्रितजलस्नानैश्च, ' अणुवासणेहि य ' अनुवासने विरेचनविशेपै.-यन्त्रद्वारेणापानमार्गेण तैलादीनामुदरे प्रवेशनरूपेश्च ‘वत्यिकम्मेहि य' पस्तिकमि =मलनिर्गमार्थ गुदे वादिप्रक्षेपः, 'निरूहेहि य' 'निरूह 'द्रव्यपक्कलमयोगेण विरेचन. विशेपैश्च 'सिरावेहिहेहि य ' शिरावधै -विकृतरूधिरनिस्सारणार्थ नाड़ीवेधैश्व, 'तच्छणाहि ' तक्षणैः क्षुरप्रादिना त्वक् छेदनैश्च, 'पच्छणाहि य' प्रतक्षणःक्षुरमादिनाहस्तलाघवेन त्वचः प्रतनूकरणैश्च, 'सिरावेढेहि य' शिरावेप्टै. नाडीवेष्टनेश्व, तप्पणाहि य ' तर्पणैश्च-स्निग्धद्रव्येण शरीरसवाहनैश्च, पुडपागेहि य' पुटपाकै.-पाकविशेषनिष्पन्नौपधविशेपैश्च, उल्लीहि य' छल्लीभिश्व-निंबादित्वग्भिः, विरेचन कराने से, उष्णजल से स्नान कराने से तकुआ आदि को अग्नि मे तपा कर उसका शरीर के किसी अवयव विशेष मे डाम देने से अवस्नानों से-खाज-आदि मिटाने के लिये शरीर पर तदनु कूल द्रव्य मिश्रित जल से वार २ स्नान कराने से अनुवासनो से-यत्र नारा अपान मार्ग से उदर में तैलादिकों के पहुँचाने से, वस्ति कर्मो से-मल को निकालने के लिये गुदा मे वादि के प्रवेश कराने से, निरूहों से द्रव्य पकतैल के प्रयोग से विरेचन करवाने से, शिरावेध से-विकृत खून को निकालने के लिये शिरा-नस के काट देने से-नाडीवेध सेतक्षण से क्षुरा आदि द्वारा चमड़ी के काट देने से, प्रतक्षण से क्षुरा आदि द्वारा हस्तलाघव पूर्वक चमड़ी के छील देने से, शिरावेष्ट-नाडी वेष्टन से, स्निग्य द्वारा शरीर की मालिश कराने से, पुट पाक सेपाक विठोप से तैयार की गई औषधियों से, छालो से-निम्य आदि की ગરમ પાણીએ નાન કરાવવાથી, લેખડ વગેરેને અગ્નિમાં તપાવીને શરીરના કેઈ વિશેષ અવયવને ડામવાથી અવસ્નાનથી–ખરજવુ વગેરે મટાડવા માટે શરીર ઉપર તદનુકૂલ દ્રવ્યમિશ્રિત પાણીમાં વારંવાર સ્નાન કરાવવાથી, અન વાસનાથી-ય ત્ર વડે ગુદા-માગથી પેટમાં તેલ વગેરે પહોચાડવાથી, વસ્તિ કર્મોથી–મળને બહાર કાઢવા માટે ગુદામા વર્યાદિને પ્રવિણ કરાવવાથી નિરુ હેથી-દ્રવ્યમાં પરિપકવ થયેલા તેલને પ્રગથી, વિરેચન કરાવવાથી, શિરાથી ખરાબ લેહીને બહાર કાઢવા માટે શિરા-નને કાપવાથીનાડીરેધવી, પ્રતિક્ષણથી છરા વગેરેથી બહુ જ કુશળતાથી ચામડીને છેતવાથી, શિરાવેટથી-નાડી વેઇનથી, સ્નિગ્ધ પદાર્થ વડે શરીરના ઉપર માલીશ કરવાથી, પુટપાકથી-પાક વિશેષથી તૈયાર કરવામાં આવેલી ઔષધીઓથી, છાલે (છેડા) ઘી-નિબ