________________
६०४
भगवतीसूत्रे भरति कृष्णपाक्षिसः पृथिवीकायिक आयुष्कावन्धकाठे आयुष्कं न बध्नाति बन्धकाले तु भन्स्यति३, चतुर्थभङ्गस्तु न भवति कृष्णपाक्षिक पृथिवीकायिकस्य आयुरबन्धकत्वस्याभावादिति । अतः प्रथमतृतीयौ एव भङ्गो भवत इति । 'तेउलेस्से पुच्छा' रोजोलेश्यः खलु भदन्त ! पृथिवी कायिकजीवः किमायुष्कं कर्मअबध्नात् बध्नाति भन्स्यति १, अवधनात् वध्नाति न भन्त्स्यतिर, अवध्नात् नहीं होता है, कारण कि कृष्णपाक्षिक वृधिवीकायिक के चरम भव का अभाव होता है, तृतीय भंग यहां इसलिये प्रतीत है कि कृष्णपाक्षिक पृथिविशायिक जीव आयुष्क के अबन्ध काल में आयुका वन्ध नहीं करता है भविष्यत् काल में बह आयुका बंध करनेवाला होता है । चतुर्थ भंग यहां इसलिये संभावित नहीं होता है कि कृष्णपाक्षिक पृथिवीकायिक के भविष्यकाल में आयु के अबन्ध का अभाव रहता है। ___ 'तेउलेस्ले पुच्छ। हे भदन्त ! तेजोलेश्यावाला पृथिवीकायिक जीव कया पूर्वकाल में आयुकर्म का बन्धक हुआ है, वर्तमान में वह आयुकर्म का बन्ध करता है ? और भविष्यत् काल में यह आयुकर्म का बन्ध करेगा ? अथवा-वह पूर्वकाल में आयुका बन्धक हुआ है वर्तमान में वह उसका बन्ध करता है ? भविष्यत्काल में वह उसका बन्ध नहीं करेगा ? अथवा पूर्वकाल में यहू उसका बन्धक हुआ है, वर्तमान में वह उसका बन्ध नहीं करता है भविष्यत्काल में वह उसका बन्ध करेगा ? નથી. કારણ કે કૃષ્ણ પાક્ષિક પૃથ્વીકાયિકને ચરમભવને અભાવ હોય છે, અહિયાં ત્રીજો ભંગ એ માટે હોય છે કે-કૃષ્ણપાક્ષિક પૃથ્વીકાયિક જીવ આયુ વ્યના અન્ય કાળમાં આયુકર્મને બંધ કરતા નથી. બંધ કાળમાં તે આયુ બંધ કરવાવાળે હોય છે. ચોથો ભંગ અહિયાં કારણે સંભવિત થતો નથી કે- પાક્ષિક પૃથ્વીકાયિક જીવને આયુના અબન્યપણાનો અભાવ હોય છે.
_ 'तेउलेस्से पुच्छा' 3 भगवान् तेनसेश्यावा पृथ्वी यि वे ભૂતકાળમાં આયુકર્મને બંધ કરેલ છે ? વર્તમાન કાળમાં તેણે આયુકમને બંધ કર્યો છે અને ભવિષ્ય કાળમા તે આયુકમને બંધ કરશે? અથવા તે પૂર્વકાળમાં આયુકમને બંધક થયે છે? વર્તમાનમાં તે તેનો બ ધ કરે છે, અને ભવિષ્યકાળમાં તેનો બંધ નહીં કરે? અથવા ભૂતકાળમાં તે તેને બંધ કરે છે. વર્તમાનમાં તે તેને બંધ કરતું નથી ? ભવિષ્યમાં તે તેને બંધ કરશે? અથવા ભૂતકાળમાં તે તેને બંધ કર્યો છે ? વર્તમાન કાળમાં તે તેને બંધ નથી કરતો? અને ભવિષ્ય કાળમાં