Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ११ उ० १ सू०१ उत्पले जीवोत्पत्तिनिरूपणम् २७३ टया, उत्कृष्टकालस्य विवक्षितत्वेन उत्पलकायोवृत्त जीवयोग्योत्कृष्टपञ्चेन्द्रियतिरस्थिते ग्रहणात् , उत्पलजीवन चैतास्वधिकमित्येवमुत्कृष्टतः पूर्वकोटी पृथकत्वं बोध्यम् , इयन्तं कालं सेवेत ऽयन्तं कालं गतिमागति-गमनागमनं कुर्यादिति भावः । एवं मणुस्सेण वि समं जाव एवइयं कालं गतिरागति करेज्जा' एवमुक्तरीत्या मनुष्येणापि समं यावत्-उत्पलजीवः उत्पलजीवत्वं परित्यज्य मनुष्यजीतो भवति, अथ च पुनरपि उत्पलजीवग्रहणे भशपेक्षया जघन्येन द्वे भग्रहणे, उत्कृष्टेन अष्टभवग्रहणानि सेवेत, कालापेक्षया जघन्येन से वग्रहणेां में चार पूर्वकोटि काल उत्कृष्ट से विवक्षिन हुआ है, क्यों कि उत्पल कायके उबृत्त हुए जीव के योग्य उत्कृष्ट पंचेन्द्रिय तिर्थच स्थिति का ग्रहण किया जाता है। उत्पल का जीयन इनमें अधिक है। इसलिये उस्कृष्ट ले पूर्वकोटि पृथक्त्व कहा है ऐसा जानना चाहिये। इस प्रकार से वह इतने कालका सेवन करता है, इतने कालतक गमनागमन करता है। 'एवं मणुस्लेण वि समं जाव एवइयं कोलं गतिरागति करेजा' इसी प्रकार से उत्पलजीव उत्पलजीवत्व का परित्याग करके जय मनुष्य होता है और मनुष्यपर्याय के परित्याग से पुनः उत्पल पर्याय में जन्म धारण करता है इस प्रकार भवान्तर से पुनः उसीभयके ग्रहण करने में भवकी अपेक्षा वह जीव जघन्य से दो भवग्रहणरूप कालका सेवन करता है और उत्कृष्ट से अष्टभवग्रहणरूप कालका सेवन करता तथा कालकी अपेक्षा से जघन्य में वह दो अन्तर्मुहूर्तरूप कालका और આવે છે-ઉકષ્ટની અપેક્ષાએ જે પૂર્વકેટિપૃથકૃત્વ કાળ (બેથી લઈને નવ - પૂર્વકેટિ કાળો કહ્યો છે તેનું કારણ એ છે કે ચાર પ ચેન્દ્રિયતિયં ચ સવગ્રહણમાં વધારેમાં વધારે ચારકેટિકાળ વ્યતીત થાય છે, કારણ કે ઉત્પલજીવ રૂપ પર્યાયમાંથી નીકળીને પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ નિમાં ઉત્પન્ન થનાર જીવની જે ચગ્ય પચેન્દ્રિય તિર્યંચ સ્થિતિ (આયુષ્ય) હોય છે, તે અહી ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે તેમાં ઉત્પલનું જીવન અધિક હોય છે, તે કારણે ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાએ પૂર્વકેટિ પૃથક્વ કાળ કહ્યો છે, એમ સમજવું. આ રીતે તે એટલા કાળનું સેવન કરે છે, એટલા કાળ સુધી ગમનાગમન કરે છે. " एवं मणुरसेण वि समं जाव एवइयं कालं गतिरागतिं करेज्जा" मा शत ઉત્પલ જીવ ઉ૫લ ૬ વ પર્યાયને ત્યાગ કરીને જ્યારે મનુષ્ય પર્યાયમાં ઉત્પન્ન થાય છે અને ત્યાંથી મારીને ફરીથી ઉત્પલ જીવ રૂપે ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. ત્યારે ભાવાતરમથી ફરી એજ ભવમાં આવતા તે જઘન્યની અપેક્ષાએ છે લવગ્રહણ રૂપ કાળનુ અને ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાએ આઠ ભવગ્રહણ રૂપ કાળનું भ० ३५
| SR No. | 009319 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 770 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |