Page Text
________________
२५
भगवतीसूत्रे यथा-बहुषु कार्येपू-पस्थितेषु कश्चित् पृच्छति-"किमिदानीं करोमि" अस्योत्तरे " यद्रोचते तदेव कार्य कुरु'' इत्यादिरूपा च भाषा च अभिग्र हे बोद्धव्या-अभिगृहीते त्यर्थः-अर्थमभिगृह्य या भाषा उच्यते, सा अभिगृहीता "इदं वस्त्रपात्रादिकं धर्मोपकरणम्" इति । अथवा "इदमिदानी कर्त्तव्यम्" इत्येवं प्रतिनियतार्थतया कथनरूपा ९। एवम् संशयकरगी मापा-याऽनेकार्थप्रतिपादिका सा संशयकरणी, या भापा अनेकार्थाभिधायितया परस्य संशयमुत्पादयति, यथा सैन्धवशन्दः पुरुषलवणाववाचकतया, हरिशब्दोवा विष्णुपानरसिंहाकविंशत्यर्थवाचकतया च संशयोत्पादको भवति १०। व्याकृता-लोकप्रसिद्धशब्दार्था या भाषा उच्यते जिस भाषामें प्रतिनियत अर्थका अवधारण न हो वह भाषा, जैसे अनेक कार्यों के उपस्थित होने पर कोई पूछता है कि मैं इस समय क्या करूँ ? इस के उत्तर में ऐसा कहना कि जो तुम्हें रूचे वह करा. इत्यादि अर्थको ग्रहण करके जो भापा वाली जावे वह अभिगृहीत भाषा है-जैसे ये वस्त्र पात्र आदि धर्मके उपकरण हैं। अथवा पह इस समय करना चाहिये, यह इस समय नहीं करना चाहिये. इस तरह से प्रतिनियत अर्थरूपसे कथन करनेवाली भाषा अभिगृहीत भाषा कही गई हैं । संशयकरणी-अनेक अर्थों में संशय उत्पन्न करनेवाली भाषा संशयकरणी भापा अनेक अर्थों को कहनेवाली होने के कारण पर को संशय उत्पन्न करा देती है जैसे सैन्धव शब्द, अश्व और लवणका वाचक होने से, हरि शब्द विष्णु, वानर, सिंह आदि २१ प्रकार के બધ ન થાય એવી ભાષાને અનભિગૃહીથી ભાષા કહે છે. જેમ કે અનેક કાર્ય ४२वाना हाय त्यारे १७ मापने मे प्रश्न ४२ ४ "हुमत्यारे शुं ४३" તેને જે એમ કહેવામાં આવે કે “તમને રુચે તેમ કરે,” તે તે પ્રકારની ભાષાને અનભિગૃહીત ભાષા કહે છે.
(૯) અભિગૃહીત-કકસ અર્થ વ્યક્ત કરતી ભાષા જેમકે- આ વસ્ત્ર, પાત્ર આદિ ધર્મના ઉપકરણ છે.” અથવા “અત્યારે તમે આમ કરે, અત્યારે આમ કરવું જોઈએ નહી” આ અભિગૃહીત ભાષાના નમુના છે.
(૧૦) સંશયકરણી–સશય ઉત્પન્ન કરનારી ભાષા. અનેક અર્થોને કહેનારી હેવાથી સામા માણસના મનમાં શંકા ઉત્પન્ન કરનારી ભાષા. જેમકે સિન્ધવ”
v४ पुरुष, म मने द६५ (भी) पाय छे. “३२" श विY, वानर, सिह माहि २१ मारना मथ ५४८ ४रे छे मा प्रा२ना शहाना પ્રયોગ કરીને સામેની વ્યક્તિના દિલમાં સંશય ઉત્પન્ન થાય એવી જે ભાષા બાલવામાં આવે છેતે ભાષાને સંશયકરણ ભાષા કહે છે,
| SR No. | 009319 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 770 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |