________________
६४३
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.७ उ.८ सू. १ छद्मस्थमनुष्यादिनिरूपणम्
"
ऽभूत् भवति भविष्यति च इति वक्तव्यम् । गौतमः पृच्छति - हे भदन्त ! अतीतानन्तशाश्वतकाले किं केवली मनुष्यः सिद्धः, बुद्ध, मुक्तः, परिनिर्वातः सर्वदुःखानामन्तकरोऽभूत् ? भगवानाह - 'हे गौतम! हन्त, सत्यम् अतीतानन्तशाश्वतकाले केवली मनुष्यः सिद्धः, बुद्धः, मुक्तः, परिनिर्वातः सर्वदुःखानामन्तकरोऽभूत् भवति, भविष्यति च । गौतमः पृच्छति - हे भदन्त ! अतीवानन्तशाश्वतकाले, वर्तमानकाले, भविष्यत्काले च यावन्तः सिद्धाः, बुद्धाः, मुक्ताः, परिनिर्वाताः सर्वदुःखानामन्तकराच भूताः भवन्ति, भविष्यन्ति च ते सर्वे मनुष्य की तरह से-आधोऽवधिक मनुष्य एवं परमाधोवधिक मनुष्य भी उत्पन्नज्ञान दर्शन धारण करनेवाला अर्हत जिन केवली होकर ही सिद्ध, बुद्ध और मुक्त हुआ है. होता है आगे भी ऐसा होकर होगा ऐसा कहना चाहिये । अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते है कि हे भदन्त ! अतीत अनन्त शाश्वत कालमें क्या केवल मनुष्य सिद्ध बुद्ध, मुक्त, परिनिर्वात एवं समस्त दुःखों का अन्तकारक हुआ है, होता है और होगा ? उत्तर में प्रभु कहते है - हां, गौतम ! अतीत अनन्त शाश्वत कालमें केवली मनुष्य सिद्ध, बुद्ध, " मुक्त, परिनिर्वात एवं समस्त दुःखों का अन्तकारक हुआ है. वर्तमान में होता है और भविष्यत काल में होगा । अब गौतम प्रभुसे ऐसा पूछते हैं कि हे भदन्त ! अतीव अनन्त शाश्वत काल में, वर्तमान काल में और भविष्यत कालमें जितने भी सिद्ध हुए हैं, वुद्ध हुए हैं, मुक्त हुए है, परिनिर्वात हुए हैं और समस्त दुःखोंके अन्तकारक (પરમાધિજ્ઞાની) મનુષ્ય પણ ઉત્પન્ન જ્ઞાનદર્શન ધારણ કરનારા અર્હંત જિન કેવલી થઈને જ સિદ્ધ, યુદ્ધ અને મુક્ત થયા છે, થાય છે અને ભવિષ્યમા પણ થશે,
એમ સમજવુ
હવે ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને એવા પ્રશ્ન પૂછે છે કે- હે ભદન્ત! અતીત ( व्यतीत थयेला) मनत शाश्वनमणमा शुं देवसी (ठेवणज्ञानी) मनुष्य सिद्ध, युद्ध, મુક્ત, પરિનિર્વાંત અને સમસ્ત દુ:ખાના અંતકર્તા થયા છે? વ`માન સમયે પણ શુ એવુ જ બને છે? ભવિષ્યમાં પણ શુ એવુ જ ખતરો ?
ઉત્તર– હા, ગૌતમ । એવુ જ ખન્યું છે, વમાનમાં પણ એવું જ બને છે, અને ભવિષ્યમા પણ એવું જ ખનશે.
गौतम स्वामीनी प्रश्न- हे लत! अतीत, अनंत शाश्वतश्रणमा, वर्तमानકાળમાં અને ભવિષ્યકાળમાં જેટલા જીવા સિદ્ધ, બુદ્ધ, મુકત, પરિનિર્વાંત અને સમસ્ત
દુ:ખાના અતકર્તા થયા છે, થાય છે અને થવાના છે, તેએ ખંધા શુ ઉત્પન્ન
.