Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ७ उ. ३ सू. २ मूलस्कन्धादिजीवनिरूपणम्
स्पृष्टानि, कन्दाः कन्दनीवस्पृष्टाः यावत्-स्कन्धादयः स्कन्धादिनीवरुपृष्टाः, बीजानि वीजजीवस्पृष्टानि तर्हि "कम्हाणं अंते ! वणस्स इकाइया आहारेंति, कम्हा अरिणामेति' हे भदन्त ! कस्मात् कथं केन प्रकारेण वनस्पतिकायिका -आहरन्ति ? आहारं गृहन्ति, आहारस्य भूमिगतत्वेन तैः ग्रहणासंभवात्,
1
४३७
मूल मूलगतजीवोंसे स्पृष्ट हैं, कंद कंदगतजीवों से स्पष्ट हैं, यावत् बीज बीजगतजीवोंसे स्पृष्ट हैं यहाँ यावत् पदसे पूर्वोक्त स्कन्धादिक पदार्थ गृहीत हुए हैं। तो हे भदन्त । किस तरहसे वनस्पतिकायिक आहार करते हैं ? और उस आहारको खल रसरूप से किस तरहसे परिणमाते हैं ? क्योंकि आहारतो भूमिमें रहता ..है और वह आहार उनके द्वारा गृहीत हो नहीं सकता है ? तात्पर्य यह है कि मूलादिके जीव अपने२ सूलादिकोंसे व्याप्त रहते हैं पृथिवीजीवके साथ संबंधित रहते नहीं हैं तब पृथिवीगत आहारको वे ग्रहण कैसे कर सकते हैं तो इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं कि ऐसी बात नहीं हैं । यद्यपि मूलादिक अपने२ जीवोंसे व्याप्त रहते है परन्तु मूलगत जो जीव है उनका संबंध पृथिवी जीवोंके साथ रहा करता है अतः उनके द्वारा गृहीत हुआ आहार उन्हें मिल जाता है इसी तरह से कन्दगत जीवोंका भी संबंध मूलगत जीवोंके साथ रहता है सो उनसे उन्हें आहार मिल जाता है । इसी तरह से मूला मूलजीवफुडा, कंदा कंदजी फुडा, जाव बीया वीयजीवफुडा' ભદન્ત ! જો -મૂળ -મૂળગત જીવાથી વ્યાપ્ત હેાય છે, કઈં કઈંગત જીવાથી વ્યાપ્ત હેાય છે, અને રકન્ધથી ખીજ સુધીના ભાગ સ્કન્ધગનથી લઈને ખીજગત સુધીના જીવાથી વ્યાપ્ત હાય છે, તે હૈ સદન્તી વનસ્પતિકાયિક કેવી રીતે આહાર ગ્રહણ કરેછે અને તે આહારને ખલરસરૂપે "કેવી રીતે પરિણુમાવે છે? આ પ્રકારના પ્રશ્ન ઉદ્ભવવાનુ કારણ એ છે કે વનસ્પતિકાયિકના આહાર તા ભૂમિની અંદર રહેલા હાય છે, તે સામાન્ય દૃષ્ટિએ વિચાર કરતા તેા એવું જ લાગે છે કે તે જીવે તે આહાર ગ્રહણુ કરી શકે જ નહીં જેમકે મૂળાદિના જીવા તે પાતપેાતાના મૂલાદિની સાથે વ્યાપ્ત રહે છે, પૃથ્વીવાની સાથે તેઓ સ ખ ંધિત રહેતા નથી છતાં તેએ પૃથ્વીગત આહારને કેવી રીતે ગ્રહણ કરે છે ? ગૌતમ સ્વામીના ઉપ`કત પ્રશ્નનેા જવાબ આપતાં મહાવીર પ્રભુ કહે છે કેહે ગૌતમ ! તમે ધારો છે એવી વાત શકય નથી. જો કે મૂર્તિકા પાતપેાતાના જીવાથી વ્યાપ્ત હાચ છે, પરન્તુ મૂળગત જે છત્રો છે તેમના સંધ તે પૃથ્વીગત જીવા સાથે રહ્યા જ કરે છે, તેથી તેમના દ્વારા ગ્રહણ કરાયેàા આહાર તેમને મળી જ જાય છે.
| SR No. | 009315 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 880 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 50 MB |